Kıdem Tazminatı Fonu parayı yarıya indiriyor

Bugüne kadar vergisiz ödenen kıdem tazminatından devlet yüzde 15-35 oranında vergi de kesecek…

Halen aylık yüzde 8,33 oranı var

Şimdiki kıdem tazminatı ödemesi 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14 üncü maddesine göre çalışanın her bir yılı (12 ayı) için bir aylık brüt maaş tutarında yapılmaktadır. Bu da yüzdesel olarak yüzde 8,33 oranına tekabül etmektedir. Yani, işveren kendisi işçileri için bir kıdem tazminatı fonu oluşturacak olsa ilerde ödeme güçlüğüne düşmemek adına her ay brüt ücretlerin yüzde 8,33’ü kadar para ayırması gerekir.

Tasarıda yüzde 3-4 tartışması var

Henüz tasarı taslağı halindeki “Kıdem Tazminatı Fonu” uygulamasında ise düşünülen oran yüzde 3 ile yüzde 4 arasında gidip gelmektedir.  Tasarı bu şekilde yasalaşırsa bir yıl için alınacak rakam düşmüş olacaktır. Düşüşün rakamları da aşağıdaki tablodan daha net görülecektir.

 Tablodan da görüleceği üzere, kıdem tazminatı fonunda aylık prim kesintisi yüzde 3 olursa aylık 2000 lira brüt ücreti olan bir işçinin yıllık kıdemi tazminatı kaybı 1280 liradır. 10 yıllık kaybı ise 12800 liradır. Yüzde 4 oranı tercih edilirse bu kere aylık kayıp 1040 lira, 10 yıllık kayıp 10400 lira olacaktır. 

Kıdem alma halleri azalacak

Halen geçerli olan 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14 üncü maddesine göre, 4857 sayılı İş Kanunu gereğince çalışanlar 7 hal ve şartta işverenlerinden kıdem tazminatı alabiliyorlar. Bunlar;

1-İşveren tarafından haklı bir sebep olmadan işten çıkartılırsa,

2. İşçi haklı bir sebeple işi bırakırsa,

3. Erkek çalışanlar askerlik için işi bırakırsa,

4. Emekli olmak amacıyla işçi işi bırakırsa,

5. Emeklilikte diğer şartları tamamlayıp, tamamlaması gereken yaşı evinde geçirmek isteyen işçi işi bırakırsa,

6-Kadın işçinin evlendikten sonraki bir yıl içinde işi bırakırsa,

7-İşçinin ölmesi,

hallerinde her çalışma yılına bir brüt maaşları tutarında kıdem tazminatı ödenir.

Görüldüğü üzere, erkeklerin askere giderken, bayanların evlendikten sonraki bir yıl içinde işini bırakması hallerinde kıdem tazminatı ödenmesine son verileceği gibi işçinin işveren tarafından işten çıkarılması veya işçinin haklı sebeple işin bırakması hallerinde kıdem tazminatı ödenmeyecek. Öte yandan emeklilikte yaş hariç (15 yılı ve 3600 günü olanlar) diğer şartları taşıyanların emekliliklerini evlerinde beklemek üzere işlerinden ayrıldıklarında da kıdem tazminatı fondan sonra ödenmeyecek veya ödenirse vergi kesilecek. 

FON GELİRSE PARA NASIL ALINACAK, VERGİSİZ ÖDEME YOK

Tamamı;

- Emeklilik halinde tamamı kendisine,

- Ölüm halinde tamamı mirasçılarına,

- İşten ayrılıp beş yıl boyunca bir daha işe girmez ve adına kıdem primi ödenmezse kendisine tamamı ödenecek ama işverenin ödedikleri hariç elde ettiği nemalarda gelir vergisi kesilecek.

Yarısı;

- Ev almak için yarısı ve vergili ödeme var yani yüzde 15-35 oranında vergisi kesilecek.

- Fonda 15 yılı tamamlayan ve bu 15 yıl içinde en az 10 yıl (3600 gün) adlarına kıdem primi ödenenler de parasının yarısını vergisini ödeyerek alabilecekler.
- Parasının yarısını çeken birisi daha sonra da bu işlemi tekrar etmek isterse 5 yıl daha adına prim ödenmesi halinde ikinci veya üçüncü kere paranın yarısını çekebilecekler ama burada da vergi var

Tüm durumlarda fondan alınan paradan yüzde 15-35 arasında gelir vergisi de kesilecek..

Kıdemde geçmiş haklar için iki tercih var

Geçmiş haklarımız ne olacak ? Fona mı geçecek yoksa yanacak mı ? 

Mevcut tasarı geçmiş haklarınız için iki seçenek sunuyor. 

Birincisi; 

1.1.2013 günü yürürlüğe girerse 31.12.2012 gününe kadar işverende bulunan haklarımızı mevcut kanunlara yani, “.. çalışanların kıdem tazminatlarına ilişkin hususlarda mülga 25/8/1971 tarih ve 1475 sayılı İş Kanunun 14'üncü maddesi, 854 sayılı Kanunun 20'nci maddesi veya 5953 sayılı Kanunun 6'ncı maddesi hükümleri geçerlidir.” denecek.

İkinci tercihe göre ise geçmiş haklarımızı da fona devretmek olayı da işveren ile sizin sözleşme yapmanıza bağlı. Mesela, işverende alacağınız kıdem tazminatı tutarı 20 bin lira ise işverenle pazarlık yapıp bu paranın ne kadarının fona işverence ödeneceğine karar vereceksiniz. İşveren 20 bin yerine 5-10 bin veririm derse de siz işçi olarak pek bir şey diyemezsiniz.