e Devlet Proje ve Uygulamaları

Bu değişim, kamu kurumlarının iş süreçlerine de yansımaktadır. Genellikle yavaş işleyen, hantal bürokratik yapılar olarak nitelendirilen kamu kesimi, kamu yönetimi başta olmak üzere her alandaki reform çalışmalarının yanı sıra, bilgi ve iletişim teknolojilerinin yaygın kullanımıyla etkin yapılara dönüşmektedir. Böylelikle vatandaşa ve iş alemine daha kaliteli hizmet sunulmakta, zaman, emek ve maliyet tasarrufu sağlanmaktadır.

Söz konusu değişimin yakından izlenmesi ve raporlanarak belgelendirilmesi; bu alanda
yapılacak çalışmalara ışık tutması ve yönlendirilmesi açısından olduğu kadar, değişim sürecinin
topluma tanıtılması ve benimsetilmesi açısından da büyük önem arz etmektedir.

e-Devlet projeleri ve uygulamaları konusundaki bu çalışmanın Devlet Planlama Teşkilatı gibi
tüm kamu yatırımlarının planlanması ve izlenmesinden sorumlu bir kurum tarafından yapılmış
olması, çalışmanın bütünlüğünü ve güvenirliğini sağlayan bir unsurdur.

Teşkilatımız tarafından ilki 2004 yılında hazırlanmış olan “e-Devlet Proje ve Uygulamaları
Raporu”nun güncellenen bu sürümü, ülkemizde önemli görülen tüm kamu proje ve uygulamalarını
belirli kriterler çerçevesinde bir araya getirmekte ve özetlemektedir. Bundan başka, Avrupa
Birliğince belirlenen temel kamu hizmetleri ile de karşılaştırma yapılarak, ülkemizin söz konusu
hizmet alanlarında bulunduğu nokta bir başka açıdan da değerlendirilmektedir

e-Devlet hizmetlerinin sunumu konusunda kurumlar bazında gerçekleştirilmekte olan
çalışmaları içeren bu rapor kamu kurum ve kuruluşlarımızda çevrimiçi kamu hizmetleri sunumu
konusunda belirli düzeyde bir kültürün oluştuğu ve yapılan çalışmaların her geçen gün daha
olumlu bir seyir izlediğini göstermektedir. Gelişmiş ülke deneyimlerinde de, e-Devlet
uygulamalarının geçmiş dönemlerde benzer bir seyir izlediği bilinmektedir. Dolayısıyla; kamu
kurumlarımızın bu deneyimlerden de yararlanmak suretiyle, yakın bir gelecekte vatandaşların ve
iş aleminin talep ve ihtiyaçlarını, herkesin erişimine olanak sağlayacak farklı platformlardan, daha
hızlı ve kaliteli hizmet sunumuyla karşılayabilir duruma geleceğini ümit ediyorum. e-Dönüşüm
Türkiye Projesi çerçevesinde uygulanmakta olan eylem planlarındaki bilgi toplumunun hukuki ve
teknik altyapısının tesis edilmesi ve birlikte işler yapıların oluşturulması yönündeki eylemlerde
katedilen mesafe de ideal bir e-Devlet uygulaması için doğru yolda olunduğunu göstermektedir.

Bu raporun hazırlanmasında emeği geçen Devlet Planlama Teşkilatı çalışanlarına ve bilgi
sağlayan kamu kurum ve kuruluşlarına teşekkür eder, bundan sonra benzer çalışmaları belirli
aralıklarla ve daha da kapsamlı olarak ilgili tüm kesimlerin hizmetine sunacağımızı belirtmekten
kıvanç duyarım.

Genel Değerlendirme

Bilgi ve iletişim teknolojilerindeki gelişmeler ve özellikle internet, bilginin üretilmesi,
depolanması, işlenmesi, iletilmesi, bütünleştirilmesi ve kullanımında yeni olanaklar sağlamaktadır.
Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de kamu kurum ve kuruluşları bilgi ve iletişim
teknolojilerinden giderek daha fazla yararlanmak suretiyle, karar destek sistemlerini
güçlendirmek, iş süreçlerini hızlandırmak, etkinliği arttırmak ve harcamalarında tasarruf
sağlayabilmek için proje ve uygulamalar geliştirmişlerdir.

Ancak, bilgi teknolojilerinin sağladığı olanaklar bununla sınırlı değildir. İnternetin sağladığı
olanaklarla, birbirine bağlı ağlar üzerinden herhangi bir noktadaki bilgiye erişmek mümkündür.
Bu durum, bireyler, şirketler ve özellikle kamu kurum ve kuruluşlarına üretilen bilgiye
kaynağında erişerek, aynı bilgiyi tekrar üretmek ve depolamak gibi mükerrer uygulamalardan
kaçınma ve böylece bilgiyi merkezileştirme olanağı sağlamaktadır. Böylelikle, kullanıcılar erişim
yetkileri çerçevesinde aynı kaynaktan doğru ve eksiksiz bilgiye erişebilmekte, veri bütünlüğü
sağlanmakta ve karar alma süreçlerinde doğru bilgi kullanımıyla, daha hızlı ve doğru kararlar
alınabilmektedir.

Bununla birlikte, teknolojinin sunduğu olanaklardan etkin olarak yararlanılabilmesi, kamu
kurum ve kuruluşlarında yerleşik iş yapma kültüründe değişiklikleri zorunlu kılmaktadır. Bu
değişim, bilgi paylaşımıyla sağlanacak kaynak tasarrufu, etkinlik, vatandaş ve iş dünyasına
sunulan hizmet kalitesindeki artışlar sonucunda hem kurum hem de toplumsal düzeyde değer
yaratacaktır. Bu amaçla, kurum içi ve kurumlar arası bilgi paylaşımının esas alınması ve iş
süreçlerinin bu anlayışla yeniden tasarlanması gerekmektedir.

Bilgi teknolojileri projelerinin gerçekleştirilmesi hem kapsamlı bir planlama süreci hem de
yüksek maliyetler gerektirmektedir. Bu yüzden projelerin hayata geçirilmesi ile elde edilecek
faydaların, sadece kurumsal değil, kamunun bütünü açısından maksimize edilmesi sağlanmalıdır.
Bilgi ve iletişim teknolojilerine yapılacak yatırımlardan sağlanacak faydaların maksimize
edilmesi sağlıklı bir planlama ve projelendirme ile mümkün olabilir. Diğer taraftan, bilgi
teknolojileri yatırımları herhangi bir yapım projesi gibi detaylı uygulama projelerinin
hazırlanmasına imkan vermeyen projelerdir. Bu nedenle, bilgi teknolojisi yatırımları aynı zamanda
başarısızlık riski en yüksek olan projelerdir. Riskleri azaltmak için, projelerin iyi tasarlanması,
hedef kitlesinin doğru tanımlanması, kullanıcıların ihtiyaç ve taleplerine cevap verecek
uygulamaların pilot düzeyde başlatılıp, pilot aşamanın değerlendirilmesi sonrasında ulusal
düzeyde yaygınlaştırılması gerekmektedir.

Kamu hizmetlerinde etkinliğin ve verimliliğin artırılması, katılımcılığın ve hesap
verebilirliğin sağlanarak demokrasinin güçlendirilmesi, hizmet kalitesinin artırılması gibi
nedenlerle bir çok ülkede kabul gören e-Devlet hizmetlerinin geliştirilmesi gereği, ülkemizde de
tüm kesimler tarafından kabul görmektedir. Bu doğrultuda, e-Devlet hizmetleri başta olmak üzere,
bilgi toplumuna dönüşüm yönündeki faaliyetler öncelikli olarak değerlendirilmektedir.

Kamu bilgi ve iletişim teknolojileri yatırımları, 2004 Yılı Yatırım Programı döneminden
itibaren, e-Dönüşüm Türkiye Projesinin koordinasyonu amacıyla DPT bünyesinde oluşturulan
Bilgi Toplumu Dairesi tarafından değerlendirilip, ilgili birimlere görüş ve önerilerle birlikte
iletilmektedir. Böylece, bu döneme kadar birbirinden bağımsız ve kurum öncelikleri dikkate
alınarak yürütülen kamu yatırımlarının, bilgi paylaşımını esas alan, mükerrerliklerden kaçınan ve
ulusal öncelikleri gözeten bir yaklaşımla yürütülmesi mümkün hale gelmiştir.

Bununla birlikte, geliştirilecek bir sorgulama ile tüm bilgi ve iletişim teknolojileri
yatırımlarının derlenebileceği bir kodlama sisteminin bulunmaması ve bazı projelerin bağımsız
projeler yerine bir ana projenin alt detayı olarak yer alması söz konusu izleme sürecini
güçleştirmektedir. Ayrıca, uygulayıcı kuruluşlar tarafından kamuoyuna tanıtılan proje ve
uygulamalarla, yatırım programında yer verilen projeler arasında eşleştirmeyi olanaksız kılan
farklı tanımlamalar izlemeyi güçleştiren bir diğer faktör olmaktadır.

Ülkemizdeki kamu kurum ve kuruluşlarının bilgi ve iletişim teknolojilerine yatırım eğiliminin
giderek arttığı görülmektedir. Kamu bilgi ve iletişim projelerine; 2002 Yatırım Programında,
toplam 203 proje için 286.013 milyar TL (158,8 milyon ABD Doları), 2003 yılında 204 proje için
369.321 milyar TL (208,6 milyon ABD Doları), 2004 yılında 211 proje için 451.181 milyar TL
(281,3 milyon ABD Doları) ödenek ayrılırken 2005 yılında ayrılan ödenek miktarı 200 proje için
626.253 bin YTL (388.4 milyon ABD Doları) olmuştur. Bu alandaki kamu yatırımlarına 2005 yılı
fiyatlarıyla, 2003 yılında reel olarak 2002 yılına göre yüzde 16,6, 2004 yılında bir önceki yıla göre
reel olarak yüzde 8,4 artış sağlanmıştır. 2005 yılında, 2004 yılına oranla sağlanan reel artış ise
özellikle eğitim alanındaki harcamaların etkisiyle yüzde 26,1 olmuştur.

2005 Yılı Yatırım Programında yer alan bilgi ve iletişim teknolojileri yatırımlarının toplam
proje maliyeti 2.088.708 bin YTL (1.295.725 ABD Doları) düzeyindedir.
Bilgi ve iletişim teknolojileri yatırımlarının toplam kamu yatırımları içindeki payı 2002
yılında yüzde 2,9; 2003 yılında yüzde 3,0; 2004 yılında yüzde 3,8; 2005 yılında ise yüzde 3,9
olarak gerçekleşmiştir.

Kamu kurum ve kuruluşları, birçok alanda elektronik veritabanı ve otomasyon projeleri
geliştirmişler ve internet üzerinden çeşitli uygulamaları hayata geçirmişlerdir.
Ülkemizde 25 Ağustos 2005 tarihi itibarıyla; kamu hizmeti sağlayan kurum ve kuruluşlara ait
6.722 internet sitesi bulunmaktadır. Bunların dağılımı ise; genellikle merkezi idareye bağlı kamu
kuruluşlarına ait ‘gov.tr' uzantılı 3.029, yerel yönetimlere ait ‘bel.tr' uzantılı 1.001, ilköğretim ve
liselere ait ‘k12.tr' uzantılı 2.372, üniversitelere ve enstitülere ait ‘edu.tr' uzantılı 186, askeri
hizmetlere ait ‘mil.tr' uzantılı 8 ve asayiş hizmetlerine ait ‘pol.tr' uzantılı 126 internet sitesi
şeklindedir.

İcracı Bakanlıklara ve kuruluşlara ait internet sayfalarında genel olarak; ilgili kurumu tanıtan
bilgilere, kurumun kuruluş ve görevlerine ilişkin mevzuata, bağlı ve ilgili kuruluşlarına, iletişim
bilgilerine, e-posta ile haberleşme bilgisine ve çeşitli duyurulara yer verilmektedir. Bazı internet
sayfalarında ihale ilanları da yer almaktadır.

Bunların dışında; karşılıklı işlem yapılabilmesine imkan sağlayan uygulamaların da (eBeyanname, e-Bildirge, T.C. Kimlik Numarası, trafik ceza puanı sorgulama, trafik para cezası
ödeme, pasaport başvurusu, motorlu taşıtlar vergisi ödeme, gümrük işlemleri, DMO elektronik
satış vb.) çeşitli seviyelerde giderek arttığı gözlenmektedir.

Ülkemizdeki mer'i mevzuatı bir araya getiren ve erişim imkanı sağlayan Mevzuat Bilgi
Sistemi, Başbakanlık internet sitesinde kamuoyunun kullanımına açılmıştır. Ayrıca, kamu
kurumları tarafından elektronik ortamda sunulan hizmetleri bir araya toplamaya yönelik münferit
çalışmalar da yapılmaktadır.

Kamu kurumlarına ait internet sayfalarında herhangi bir ortak tasarım standardı
bulunmamaktadır. Ayrıca, ilgili kamu kurum sayfalarına bağlantı verilmek suretiyle söz konusu
kurumlarda verilen çevrimiçi hizmetleri aynı internet sayfasında toplamak, kullanıcılar açısından
belirli ölçüde fayda sağlıyor olmakla birlikte, bu uygulama ideal bir e-Devlet uygulaması değildir.
Çünkü, kurumların bilgi sistemleri arasında birlikte işlerlik (interoperability) ve veri paylaşımı
ortamı bir çok temel uygulamada henüz sağlanamamış durumdadır. Başka bir ifade ile
ülkemizdeki genel uygulama, halen e-Devlet düzeyinde değil, e-kurum düzeyindedir. Bununla
beraber, Kimlik Paylaşım Sistemi, T.C Kimlik Numarası, dış ticaret ve gümrük işlemleri gibi bazı
uygulamalarda kurumlar veri ve bilgi paylaşımına yönelik protokoller düzenlemektedir.

Çeşitli kamu kurumlarının benzer birtakım hizmetler hususunda birbirinden bağımsız
çalışmalar yaptıkları gözlenmektedir. Örneğin, farklı kurum ve kuruluşların aynı nitelikteki idari
ve mali işlerine ilişkin bağımsız otomasyon projeleri maliyet etkin ve paylaşılabilir olmaktan
uzaktır. Bu durum aynı işin birden fazla yapılmasına, dolayısıyla emek ve kaynak israfına sebep
olmaktadır. Bu türden verimsizliklerin önüne geçilebilmesi için gerekli koordinasyon
çalışmalarının daha etkin yürütülmesi gerekmektedir.

Bununla birlikte, kamu kurum ve kuruluşlarında elektronik hizmet sunum kültürünün giderek
gelişmekte olduğu gözlenmektedir. Dolayısıyla, bu gelişmenin e-Dönüşüm Türkiye Projesi
çerçevesinde yürütülecek e-Devlet çalışmalarında ve hizmetlerin entegrasyonunda kolaylaştırıcı
rol oynayabileceği düşünülmektedir.

e-Dönüşüm Türkiye Projesi Kısa Dönem Eylem Planında (2003-2004), yukarıda sayılan
eksiklik ve aksaklıklara çözüm bulmaya yönelik eylemler tanımlanmış bulunmaktadır. Bu
çerçevede; başta kamu kurum ve kuruluşları olmak üzere, kamuya elektronik ortamda hizmet
sunan tüm kuruluşlar arasında birlikte çalışılabilirliğin sağlanması ve bu çerçevede; yetki ve
sorumluluklar, esas ve prensipler, yöntem ve kriterler ile teknik standartların belirlenmesine
yönelik hazırlanan Birlikte Çalışabilirlik Esasları Rehberi, 2005/20 sayılı Başbakanlık Genelgesi
ile hayata geçirilmiştir. Diğer taraftan, kamu kurum ve kuruluşlarına bilgi ve iletişim teknolojisi
yatırım tekliflerinin hazırlanması safhasında yol göstermek üzere geliştirilen Bilgi ve İletişim
Teknolojisi Projeleri Hazırlama Kılavuzu, 8 Temmuz 2005 tarihli ve 2005/3 sayılı Başbakanlık
Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı Genelgesi ile 2006-2008 Dönemi Yatırım Programı
Hazırlama Rehberi'nde yayımlanmıştır.

Kamu internet sayfaları tasarımında standardizasyona
yönelik eylem ise tamamlanamayarak 2005 Eylem Planına alınmıştır. Kurumların birlikte
çalışabilirliğinin ve kurumlar arası veri paylaşımının sağlanmasına, mükerrer uygulama ve
yatırımların önlenmesine yönelik tedbirlerin alınmasına ilişkin çalışmalara devam edilecektir.
Bunların sonucunda, vatandaş ve iş dünyasının ihtiyaçlarına odaklanmış, kurumlar arası
entegrasyonu tamamlanmış e-Devlet uygulamalarının hizmete girmesi amaçlanmaktadır. Bu
çerçevede, e-Devlet Ana Kapısının oluşturulmasına yönelik çalışmaların da 2006 yılı içerisinde
tamamlanması beklenmektedir.

Raporda, elektronik ortamda gerçekleştirilen ya da henüz proje aşamasında olan hizmetler,
ilgili bakanlıklar ve kuruluşlar bazında detaylı olarak sunulmakta, Kurum ve kuruluşların internet
sitelerinde yer alan bilgi ve uygulamalar ile 2005 yılı Yatırım Programında yer alan Bilgi ve
İletişim Teknolojileri Yatırımlarına yer verilmektedir.

Bundan başka, Avrupa Birliğince temel kamu hizmetleri olarak belirlenen 20 kamu hizmetine
ilişkin olarak ülkemizdeki uygulama/hazırlık durumu da karşılaştırmalı olarak verilmektedir. Bu
karşılaştırmada; ülkemizde de bir çok hizmet türünde olumlu gelişmelerin yaşandığı
görülmektedir. Özellikle, kamuoyu tarafından geçmiş dönemlerde eleştiri konusu yapılan vergi 4
ödemeleri konusunda büyük mesafe kat edilmiştir. Aynı şekilde, sigorta işlemleri ve ödemeleri
konusunda da hizmet niteliği her geçen gün artmaktadır. Ülkemizin özellikle, çevrimiçi gümrük
işlemleri alanında Avrupa'da en ileri uygulamalardan birine sahip olduğu görülmektedir. Bununla
birlikte; adres bilgileri, inşaat ve araç ruhsatları konularında henüz herhangi bir gelişme
sağlanamadığı görülmektedir. Söz konusu temel hizmetlerin büyük bir kısmı, henüz yeterince
geliştirilememiş olan kamu kurumları arasında bilgi paylaşımını gerekli kılmaktadır. e-Dönüşüm
Türkiye Projesi eylem planlarında buna ilişkin eylemlerin gerçekleştirilmesi ile bu konuda önemli
gelişmeler sağlanması öngörülmektedir

AB'nin Kabul Ettiği 20 Temel Kamu Hizmeti Bazında Ülkemizdeki e-Devlet Uygulama Durumu –

KAMU HİZMETİ TANIMI ÜLKEMİZDEKİ UYGULAMA / HAZIRLIK DURUMU VATANDAŞA YÖNELİK HİZMETLER

1 Gelir vergileri: bildirim ve değerlendirme e-Beyanname kapsamında bildirim, tahakkuk
ve ödeme işlemleri gerçekleştirilebiliyor.
2 İş kurumları aracılığıyla iş arama hizmetleri Genel bilgi ve belgelere ulaşılabiliyor. Ancak
çevrimiçi başvuru yapılamıyor.
3 Sosyal güvenlik katkısı (sigorta primleri)
- İşsizlik yardımı
- Sağlık sigortası
- Öğrenci yardımı
• İşsizlik sigortası ve sağlık sigortası ile ilgili
her türlü bilgiye ulaşmak mümkün, ancak
çevrimiçi işlem yapılamıyor.
• Öğrenci burs ve kredi başvurusu sonuçlarına
ve borç durumlarına ilişkin bilgilere
ulaşılabiliyor. Ancak çevrimiçi başvuru
yapılamıyor.
4 Kişisel belgeler
(pasaport ve sürücü belgesi)
Ankara, İstanbul ve İzmir illerinde pasaport
başvurusu yapılıyor ve ilgili birime gidilerek
alınabiliyor.
Sürücü belgesi uygulaması yok.
5 Araç ruhsatı Henüz yok.
6 İnşaat ruhsatı başvurusu Henüz yok.
7 Polise ihbarda bulunma Emniyet Genel Müdürlüğü ile İl Emniyet
Müdürlüklerinin internet sayfalarından
yapılabiliyor.
8 Halk kütüphaneleri (kataloglar, arama
araçlarının mevcudiyeti)
Milli Kütüphane internet sitesinden kendi
bünyesinde bulunan kitaplar için katalog tarama
ve kitap ayırtma işlemleri gerçekleştirilebiliyor.
Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Md. İnternet
sitesinden Ankara, Polatlı, Çanakkale, İzmir,
Konya, Kütahya, Bodrum, Sivas, Bursa, Ulus,
Yenimahalle olmak üzere 11 adet kütüphanede
bibliyografik künye taraması yapılabilmektedir.
9 Belgeler (doğum ve evlilik): başvuru ve alma Henüz yok
10 Yüksek öğrenime kayıt / üniversiteler Üniversite kaydı yapılamıyor. Bazı
üniversitelerde ders kayıt sistemleri
kullanılıyor.
11 Taşınma bildirimi (adres değişikliği) Henüz yok.
12 Sağlığa ilişkin hizmetler (değişik hastanelerin
hizmetleri hakkında interaktif tavsiye alma;
hastanelerden randevu)
Henüz yok.
13
∗
Trafik ceza puanı öğrenme ve trafik para
cezası ödeme
Trafik ceza puanı sorgulaması yapılabiliyor ve
trafik para cezası ödenebiliyor.
14
∗ Motorlu taşıt vergisi ödeme Motorlu taşıt vergisi ödenebiliyor.

KAMU HİZMETİ TANIMI
ÜLKEMİZDEKİ UYGULAMA/
HAZIRLIK DURUMU
İŞ DÜNYASINA YÖNELİK HİZMETLER
1 Çalışanlar için sigorta primleri e-Bildirge ile SSK'da bildirgeler internet
üzerinden gönderilebilmekte, borç, tahakkuk ve
tahsilat bilgilerine ulaşılabilmekte ve çevrimiçi
ödeme yapılabilmektedir.
2 Kurumlar vergisi: bildirim, onaylama e-Beyanname kapsamında bildirim, tahakkuk
ve ödeme işlemleri gerçekleştirilebiliyor.
3 Katma değer vergisi: bildirim, onaylama e-Beyanname kapsamında bildirim, tahakkuk
ve ödeme işlemleri gerçekleştirilebiliyor.
4 Yeni şirket kaydı Henüz yok.
5 İstatistik birimine veri iletimi Henüz yok.
6 Gümrük bildirimleri Diğer kurumlar tarafından istenen belgeler
dışında, BİLGE-EDI uygulaması üzerinden
bildirim yapılabiliyor.
7 Çevre ile ilişkili izinler (raporlama dahil) Henüz yok, ancak gerekli belgeler
indirilebiliyor.
8 Kamu alımları Kamu İhale Bülteni elektronik ortamda
yayınlanıyor. Ayrıca birçok kurum ve kuruluş
ihale ilanlarını internette yayınlıyor. Ancak,
çevrimiçi kamu alımı hizmeti yok. DMO'nun
elektronik satış hizmeti mevcut.
e Devlet Proje ve Uygulamaları PDF versiyonu için