Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu III

Bu değisiklik nedeniyle tehlike sınıf ve derecesinin yükselmesi halinde, kararın isverene veya 4 üncü maddenin
birinci fıkrasının (b) bendine göre sigortalı sayılanlara tebliğ edildiği tarih ile yürürlük tarihi arasındaki süreye
iliskin kısa vadeli sigorta kollarına ait prim farkının tebliği tarihini takip eden bir ay içerisinde Kuruma ödenmesi
halinde, fark prim için gecikme cezası ve gecikme zammı alınmaz. Aksi takdirde, fark primi 89 uncu madde
uyarınca gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte tahsil olunur. Tehlike sınıf ve derecesinin düsmesi
halinde ise, kısa vadeli sigorta kolları sigortası prim farkı, isverenin varsa borçlarına mahsup edilir, yoksa iade
edilir. Bir ay içinde iade edilmesi halinde faiz ödenmez.
Tehlike sınıf ve derecelerini etkileyebilecek değisiklikler
Madde 84
Đsverenler ile 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendine göre sigortalı sayılanlar, tehlike sınıf ve derecesini
etkileyebilecek her türlü değisikliği bir ay içinde Kuruma bildirmekle yükümlüdür. Bu bildirim üzerine Kurum,
yaptıracağı incelemeler sonunda tehlike sınıf ve derecesini değistirebilir. Tehlike sınıf ve derecesini
etkileyebilecek değisiklik bir ay içinde bildirilirse bu konuda Kurumca verilecek karar, değisikliğin meydana
geldiği tarihten sonraki ay basından baslanarak uygulanır.
Tehlike sınıf ve derecesini etkileyebilecek değisiklik bir ay içinde bildirilmezse;
a) Tehlike sınıfı yükseliyorsa, değisikliğin meydana geldiği,
b) Tehlike sınıfı düsüyorsa, değisikliğin Kurumca öğrenildiği,
tarihler esas alınmak ve bu tarihlerden sonraki ay basından itibaren uygulanmak üzere, Kurumca karar alınır ve
ilgililere tebliğ olunur.
Asgari isçilik uygulaması ve uzlasma
Madde 85
Đsverenin, isin emsaline, niteliğine, kapsam ve kapasitesine göre isin yürütümü açısından gerekli olan sigortalı
sayısının, çalısma süresinin veya prime esas kazanç tutarının altında bildirimde bulunduğunun tespiti halinde,
isin yürütümü açısından gerekli olan asgarî isçilik tutarı; yapılan isin niteliği, kullanılan teknoloji, isyerinin
büyüklüğü, benzer isletmelerde çalıstırılan sigortalı sayısı, ilgili meslek veya kamu kuruluslarının görüsü gibi
unsurlar dikkate alınarak tespit edilir. Söz konusu tespitler, Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmis
memurları tarafından yapılır.
Kamu idareleri, döner sermayeli kuruluslar kanunla kurulan kurum ve kuruluslar ile bankalar tarafından ihale
mevzuatına göre yaptırılan islerden ve özel nitelikteki insaat islerinden dolayı bu isleri yapan isveren tarafından
yeterli isçilik bildirilmis olup olmadığı Kurumca arastırılır. Bu arastırma sonucunda yeterli isçiliğin bildirilmemis
olduğu anlasılırsa, eksik bildirilen isçilik tutarı üzerinden hesaplanan prim tutarı, 89 uncu madde gereği
hesaplanacak gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte bir ay içinde ödenmek üzere isverene tebliğ edilir.
Tebliğ edilen prim ve gecikme cezası ve gecikme zammının ödendiği veya ödeneceğinin isveren tarafından yazılı
olarak taahhüt edilmesi halinde borç kesinlesir. Kuruma verilecek taahhütnamede üstlenilen ödeme
yükümlülüğünün yerine getirilmemesi halinde, isveren hakkında 88 inci ve 89 uncu maddeler uyarınca islem
yapılır. Tebliğ edilen prim ve gecikme cezası ve gecikme zammının ödenmemesi, taahhütname verilmemesi
veya Kurumca isyerinin denetlenmesine gerek görülmesi durumunda Kurumca inceleme yapılır.
Bu maddenin birinci ve ikinci fıkrasında belirtilen usûllerle Kuruma bildirilmediği tespit edilen asgarî isçilik
tutarı üzerinden Kurumca re'sen tahakkuk ettirilen sigorta primleri, 88 inci ve 89 uncu maddeler dikkate
alınarak isverene tebliğ edilir. Đsveren, tebliğ edilen prim borcuna karsı tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde
Kuruma itiraz edebilir. Đtiraz takibi durdurur. Kurumca itirazın reddi halinde isveren, kararın tebliğ tarihinden
itibaren bir ay içinde yetkili is mahkemesine basvurabilir. Mahkemeye basvurulması, prim borcunun takip ve
tahsilini durdurmaz.
Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmis memurlarınca, Kuruma asgarî isçilik tutarının bildirilmediği
tespit edilen isyerleri hakkında ayrıca 102 nci maddenin birinci fıkrasının (d) bendi ile (e) bendinin (4) numaralı
alt bendi uyarınca idarî para cezası uygulanır.
Kamu idareleri, döner sermayeli kuruluslar kanunla kurulan kurum ve kuruluslar ile bankalar, bu maddenin
uygulanmasıyla ilgili Kurumca istenilecek bilgileri ve belgeleri yazılı olarak en geç bir ay içinde vermeye
mecburdur.
Kuruma yeterli isçilik tutarının bildirilmis olup olmadığının arastırılmasında, isin yürütümü için gerekli olan
asgarî isçilik tutarının tespitinde dikkate alınacak asgarî isçilik oranlarının saptanması ve asgarî isçilik oranlarına
vaki itirazların incelenerek karara bağlanması amacıyla Kurum bünyesinde; Kurum teknik elemanlarından dört
üye, Yönetim Kurulunda temsil edilen isçi ve isveren konfederasyonlarınca görevlendirilecek iki üye, Türkiye
Odalar ve Borsalar Birliğinden bir üye olmak üzere toplam yedi teknik elemandan olusan, Asgarî Đsçilik Tespit
Komisyonu kurulur.
Kurumca gerek görüldüğünde, aynı esaslara göre birden fazla Asgarî Đsçilik Tespit Komisyonu kurulabilir.
Komisyon salt çoğunlukla toplanır ve kararlar en az dört üyenin aynı yöndeki oyu ile alınır. Kurum dısındaki
üyelerin üst üste üç toplantıya, son altı ay içinde ise bes toplantıya katılmaması halinde, toplantıya katılmayan
üyeyi görevlendiren konfederasyonların yerine, üye sayısı bakımından en yüksek bir sonraki konfederasyondan
üye davet edilir.
Asgarî Đsçilik Tespit Komisyonuna Kurum dısından görevlendirilenlere, katıldıkları her toplantı günü için (2500)
gösterge rakamının memur aylıklarının hesabında kullanılan katsayı ile çarpılarak bulunacak tutarı üzerinden
huzur hakkı Kurumca ödenir.
(Ek fıkra: 17/4/2008-5754/49 md.) Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurları tarafından devamlı
mahiyetteki isyerlerinde yapılan asgari isçilik incelemesi sonucunda tespiti yapılan ve sigortalılara
maledilemeyen fark sigorta primine esas kazanç matrahı üzerinden gecikme cezası ve gecikme zammı ile
birlikte hesaplanacak sigorta primi ve buna bağlı uygulanacak idari para cezalarında, konuya iliskin raporun
Kurumun ilgili birimine gönderilmesinden önce isverenle uzlasma yapılabilir. Uzlasmaya varılması halinde, bu
durum tutanakla tespit edilir. Uzlasılan tutarlar kesin olup, uzlasma konusu yapılan tutarlar hakkında isverence
dava açılamaz ve hiçbir mercie sikayet ve itirazda bulunulamaz. Uzlasılan prim ve idari para cezaları, uzlasma
tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren bir ay içinde ödenir. Đsveren, uzlasılan idari para cezası tutarı için
ayrıca pesin ödeme indiriminden yararlandırılmaz. Uzlasılan tutarların, bu sürede tam olarak ödenmemesi
halinde uzlasma bozulur ve uzlasılan tutarlar kazanılmıs hak teskil etmez. Uzlasmanın temin edilememis veya
uzlasma müzakeresinde uzlasmaya varılamamıs olması veya uzlasmanın bozulması hallerinde isveren, bu konuya
iliskin daha sonra uzlasma talep edemez.
(Ek fıkra: 17/4/2008-5754/49 md.) Uzlasma neticesinde indirim yapılması nedeniyle tahsil edilmemis olan
sigorta primlerinin daha sonra Kurum veya mahkeme kararıyla sigortalılara mal edilmesi halinde, daha önce
eksik tahsil olunan sigorta primleri, sigortalının çalıstığı süre ve sigorta primine esas kazancı dikkate alınarak
gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte tahsil olunur.
Asgarî Đsçilik Tespit Komisyonunun çalısma usûl ve esasları, Komisyonda görev alacak teknik elemanların
nitelikleri, asgarî isçilik tespitinde uygulanacak yöntem, verilerin belirlenmesi, tamamlanmıs veya devam
etmekte olan islerle ilgili yapılacak yerinde tespit kriterleri, uzlasma komisyonlarının olusumu, çalısma usûl ve
esasları ile bu maddenin uygulanmasına iliskin diğer usûl ve esaslar, Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle
düzenlenir.
ĐKĐNCĐ BÖLÜM
Prim Belgeleri ve Primlerin Ödenmesi
Prim belgeleri ve isyeri kayıtları
Madde 86
Đsveren bir ay içinde 4 üncü ve 5 inci maddeye tâbi çalıstırdığı sigortalıların ve sosyal güvenlik destek primine
tâbi sigortalıların;
a) Ad ve soyadlarını, T.C. kimlik numaralarını,
b) 80 inci maddeye göre hesaplanacak prime esas kazançlarını,
c) Prim ödeme gün sayıları ile prim tutarlarını,
gösteren ve örneği Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenen asıl veya ek aylık prim ve hizmet
belgesini, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamındakiler için en geç Kurumca belirlenecek günün
sonuna kadar, diğer sigortalılar için ise ait olduğu ayı takip eden ayda Kurumca belirlenecek günün sonuna
kadar Kuruma vermekle veya sigortalı çalıstırmadığı takdirde, bu hususu sigortalı çalıstırmaya son verdiği
tarihten itibaren, onbes gün içinde Kuruma bildirmekle yükümlüdür.
Đsveren, isyeri sahipleri; isyeri defter, kayıt ve belgelerini ilgili olduğu yılı takip eden yıl basından baslamak
üzere on yıl süreyle, kamu idareleri otuz yıl süreyle, tasfiye ve iflâs idaresi memurları ise görevleri süresince,
saklamak ve Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilen memurlarınca istenilmesi halinde onbes gün içinde
ibraz etmek zorundadır.
Đsverenin, sigortalıyı, 4857 sayılı Đs Kanununun 7 nci maddesine göre baska bir isverene is görme edimini yerine
getirmek üzere geçici olarak devretmesi halinde, sigortalıyı devir alan, geçici is iliskisi süresine iliskin birinci
fıkrada belirtilen belgelerin aynı süre içinde isverene ait isyerinden Kuruma verilmesinden, isveren ile birlikte
müteselsilen sorumludur.
Ay içinde bazı isgünlerinde çalıstırılmadığı ve ücret ödenmediği beyan edilen sigortalıların, otuz günden az
çalıstıklarını ispatlayan belgelerin isverence ilgili aya ait aylık prim ve hizmet belgesine eklenmesi sarttır. Kamu
idareleri ile toplu is sözlesmesi imzalanan isyerlerinde bu sart aranmaz.
Sigortalıların otuz günden az çalıstığını gösteren bilgi ve belgelerin aylık prim ve hizmet belgesinin verilmesi
gereken süre içinde Kuruma verilmemesi veya verilen bilgi ve belgelerin Kurumca geçerli sayılmaması halinde,
otuz günden az bildirilen sürelere ait aylık prim ve hizmet belgesi Kurumca re'sen düzenlenir ve muhteviyatı
primler, bu Kanun hükümlerine göre tahsil olunur.
Sigortalıyı çalıstıran isveren ile alt isveren ve is görme edimini yerini getirmek üzere sigortalıyı geçici olarak
devralan isveren; aylık prim ve hizmet belgesinin Kurumca onaylanan bir nüshasını sigortalının çalıstığı
isyerinde, birden ziyade isyeri olması halinde ise sigortalının çalıstığı her isyerinde ayrı ayrı olmak üzere,
Kuruma verilmesi gereken sürenin son gününü takip eden günden baslanarak, müteakip belgenin verilmesi
gereken sürenin sonuna kadar, sigortalılar tarafından görülebilecek bir yere asmak zorundadır.
(Değisik yedinci fıkra: 17/4/2008-5754/50 md.) Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmis memurlarınca,
fiilen yapılan denetimler sonucunda veya isyeri kayıtlarından yapılan tespitlerden ya da kamu idarelerinin
denetim elemanlarınca kendi mevzuatı gereğince yapacakları sorusturma, denetim ve incelemeler neticesinde
veya kamu kurum ve kurulusları ile bankalar tarafından düzenlenen belge veya alınan bilgilerden çalıstığı
anlasılan sigortalılara ait olup, bu Kanun uyarınca Kuruma verilmesi gereken belgelerin yapılan tebligata
rağmen bir ay içinde verilmemesi veya noksan verilmesi halinde, bu belgeler Kurumca re'sen düzenlenir ve
muhteviyatı sigorta primleri Kurumca tespit edilerek isverene tebliğ edilir. Đsveren, bu maddeye göre tebliğ
edilen prim borcuna karsı tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde, ilgili Kurum ünitesine itiraz edebilir. Đtiraz,
takibi durdurur. Đtirazın reddi halinde, isveren kararın tebliğ tarihinden itibaren bir ay içerisinde yetkili is
mahkemesine basvurabilir. Yetkili mahkemeye basvurulması, prim borcunun takip ve tahsilini durdurmaz.
Mahkemenin Kurum lehine karar vermesi halinde, 88 inci ve 89 uncu maddelerin prim borcuna iliskin hükümleri
uygulanır.
(Ek fıkra: 17/4/2008-5754/50 md.) Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca isyerinde fiilen yapılan
tespitlerden ve kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatı gereğince yapacakları sorusturma,
denetim ve incelemelerden kayıt ve belgelere dayanmaksızın çalıstığı belirlendiği halde, hizmetlerinin veya
prime esas kazançlarının Kuruma bildirilmediği anlasılan veya eksik bildirildiği tespit edilen sigortalıların geriye
yönelik hizmetlerinin veya prime esas kazançlarının, en fazla tespitin yapıldığı tarihten geriye yönelik bir yıllık
süreye iliskin kısmı dikkate alınır.
Aylık prim ve hizmet belgesi isveren tarafından verilmeyen veya çalıstıkları Kurumca tespit edilemeyen
sigortalılar, çalıstıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan baslayarak bes yıl içerisinde is mahkemesine
basvurarak, alacakları ilâm ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç
toplamları ile prim ödeme gün sayıları dikkate alınır.
Sigortalının çalıstığı bir veya birden fazla iste, bu Kanunda yazılı sartları yerine getirmis olmasına rağmen,
kendisi için verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgesinin isveren tarafından verilmediği veya verilen aylık
prim ve hizmet belgesinde kazançların veya prim ödeme gün sayılarının eksik gösterildiği Kurumca tespit
edilirse, hastalık ve analık sigortalarından gerekli ödemeler yapılır.
Bu maddede belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilmemesi halinde, 102 nci maddeye göre islem yapılır.
Kamu idarelerinde isyerinin özelliği nedeniyle prim belgelerinin farklı sürelerde verilme zamanını belirlemeye,
Kurum yetkilidir. Bu maddenin uygulanmasına iliskin usûl ve esaslar ile belgelerin içerik ve sekli, Kurum
tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Prim ödeme yükümlüsü
Madde 87
Bu Kanunun uygulanmasında kısa ve uzun vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası ve isteğe bağlı sigorta
bakımından;
a) (Değisik: 17/4/2008-5754/51 md.) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentlerine ve 5 inci maddenin
(a) bendine tabi olanlar için bunların isverenleri,
b) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendine tâbi olanlar ile bu kapsamda sayılan kisilerden sosyal güvenlik
destek primine tâbi olanlar, isteğe bağlı sigortalı olanlar ve 60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (d) ve (g)
bentlerinde sayılan kisilerin kendileri,
c) 60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (c) bendinde sayılan kisiler için primi yılı merkezî yönetim bütçesinden
karsılanmak üzere ilgili kamu idareleri,
d) (Değisik: 17/4/2008-5754/51 md.) 60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (e) bendinde sayılan kisiler ile 5 inci
maddenin (e) bendinde belirtilenler için Türkiye Đs Kurumu,
e) 5 inci maddenin (b) bendinde belirtilen aday çırak, çırak ve isletmelerde meslekî eğitim görenler ile meslek
liselerinde zorunlu staja tâbi tutulan öğrenciler için Milli Eğitim Bakanlığı veya bu öğrencilerin eğitim gördükleri
okullar, yüksek öğrenim sırasında zorunlu staja tâbi tutulan öğrenciler için öğrenim gördükleri yüksek öğretim
kurumu,
f) (Değisik: 17/4/2008-5754/51 md.) 5 inci maddenin (c) ve (g) bentlerine tabi olanlar için isverenleri veya
kendileri,
prim ödeme yükümlüsüdür.
Primlerin ödenmesi
Madde 88 (Değisik: 17/4/2008-5754/52 md.)
4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen sigortalıları çalıstıran isveren, bir ay içinde çalıstırdığı
sigortalıların primlerine esas tutulacak kazançlar toplamı üzerinden bu Kanun gereğince hesaplanacak sigortalı
hissesi prim tutarlarını ücretlerinden keserek ve kendisine ait prim tutarlarını da bu tutara ekleyerek en geç
Kurumca belirlenecek günün sonuna kadar Kuruma öder.
Hak edilen ancak, ödenmemis olan ücretler üzerinden hesaplanacak primler hakkında da birinci fıkradaki
hüküm uygulanır.
60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (b), (c), (d) ve (g) bentleri gereği genel sağlık sigortalısı sayılanlar için, her
ay otuz tam gün genel sağlık sigortası primi ödenmesi zorunludur. Su kadar ki, 60 ıncı maddenin birinci
fıkrasının (b) bendi kapsamında genel sağlık sigortalısı olanların aynı ay içinde zorunlu sigorta kapsamında prim
ödeme gün sayısı bulunması halinde, ayın kalan günleri için isteğe bağlı sigorta gün sayısı kadar genel sağlık
sigortası primi ödenir.
4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı olmakla birlikte, 4857 sayılı Kanunun 13 ve 14
üncü maddelerine göre kısmi süreli veya çağrı üzerine çalısanlar ile bu Kanuna göre ev hizmetlerinde ay
içerisinde 30 günden az çalısan sigortalılar için eksik günlerine ait genel sağlık sigortası primlerinin 30 güne
tamamlanması zorunludur. Bu durumda olan sigortalıların eksik günlerine iliskin genel sağlık sigortası primleri,
60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (c) bendinin (1) numaralı alt bendi veya (g) bendi kapsamında ödenir. Kamu
idaresine ait isyerlerinde çalıstırılan sigortalıların is sözlesmesinin askıda kaldığı aylara ait genel sağlık sigortası
primi, 82 nci maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazancın alt sınırının 30 günlük tutarı üzerinden ilgili
kamu idaresince ödenir.
60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamına girenler için prim ödeme yükümlülerinin ödeyecekleri
genel sağlık sigortası primi; primin tahakkuk ettirileceği ay itibarıyla anılan bendin (1) ve (2) numaralı alt
bentlerinde sayılan toplam kisi sayısının üçe bölünmesi suretiyle bulunacak kisi sayısına (3) ilâ (10) numaralı alt
bentlerde sayılan kisi sayısının eklenmesi suretiyle bulunacak toplam kisi sayısı esas alınarak hesaplanır. Ancak,
bu kisilerden aynı zamanda 60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamı dısındaki bentlerin kapsamına
girerek genel sağlık sigortalısı sayılanlar, bu fıkraya göre tespit edilecek kisi sayısı hesabına dahil edilmez.
87 nci maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen yükümlüler, her aya ait primlerini takip eden ayda
Kurumca belirlenecek günün sonuna kadar Kuruma öderler. Bu kisiler primlerini en fazla 360 günle sınırlı olmak
üzere pesin olarak erken ödeyebilir. Erken ödeme halinde erken ödenen her gün için 21/7/1953 tarihli ve 6183
sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usûlü Hakkında Kanunun ek 1 inci maddesine göre erken ödeme indirimi
hükümleri uygulanır. Ancak yapılan erken ödeme indirimi, prime esas kazançtan indirilmez. Erken ödemede
sigortalılık süresi, sigorta priminin ait olduğu her ayın ilk gününden itibaren, prim ödeme gün sayısına dahil
edilir. Erken ödeme yapılan ve prim ödeme gün sayısına dahil edilmeyen sürede isteğe bağlı sigortalılığın sona
ermesi halinde, sigortalılık süresinden sayılmayan günlere ait primler ilgililere iade edilir.
4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendine tabi sigortalılar için, genel sağlık
sigortası primi ile kısa ve uzun vadeli sigorta kolları primlerini ayrı ayrı veya birlikte tahsil edilecek sekilde prim
ödeme tarihlerini veya dönemlerini belirlemeye Kurum yetkilidir.
4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı sayılanların, her ay için otuz tam gün prim
ödemesi zorunludur.
4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendinde belirtilen sigortalıları çalıstıran isverenler, çalıstırdığı
sigortalıların primlerine esas tutulacak kazançlar toplamı üzerinden bu Kanun gereğince hesaplanacak prim
tutarlarını ücretlerinden keserek ve kendisine ait prim tutarlarını da bu tutara ekleyerek, en geç Kurumca
belirlenecek günün sonuna kadar Kuruma öderler.
87 nci maddenin birinci fıkrasının (c) ve (d) bentlerinde belirtilen yükümlüler, her aya ait primleri ilgili ayı
takip eden ayın sonuna kadar Kuruma öderler.
Kuruma fiilen ödenmeyen prim tutarları, gelir vergisi ve kurumlar vergisi uygulamasında gider yazılamaz.
4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında sigortalı olarak tescil edilmis
olanların prim borçlarını, sattıkları tarımsal ürün bedellerinden borç tutarını geçmemek sartıyla % 1 ilâ % 5
oranları arasında olmak üzere kesinti yapılmak suretiyle tahsil etmeye Kurum yetkilidir.
Prim borçları katma değer vergisi iade alacağından mahsubu suretiyle de ödenebilir. Bu takdirde katma değer
vergisi iade hakkı sahibi kendisinin, mal veya hizmet satın aldığı veya istirak veya ortaklık iliskisi içinde
bulunduğu isverenlerin prim borçları için de mahsup talep edebilir. Bu isverenlerin mahsup talebinde
bulundukları ayda muaccel olan prim borçlarının birinci fıkrada belirtilen ödeme sürelerini izleyen onbes gün
içinde mahsup suretiyle ödenmesi halinde, yasal süresi içinde ödendiği kabul edilir. Ancak prim borçlarının
katma değer vergisi iade alacağından mahsup suretiyle ödenmesi talebinde bulunulduğu halde, süresinde
mahsup edilemeyen veya eksik mahsup edilen prim borçları için birinci fıkrada belirtilen ödeme sürelerini
izleyen günden baslanarak gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanır. Kurum, Maliye Bakanlığının uygun
görüsü ile bu uygulamadan faydalanacak isverenleri; istigal konusu, isletme türü ve isletme büyüklüğü itibarıyla
belirlemeye ve lehine mahsup talebinde bulunulan isverenlerin prim borcu ödeme süresini otuz günü asmamak
üzere uzatmaya yetkilidir.
Kurum, prim ve her türlü alacaklarını, isverenlere olan borçlarından mahsup etmek suretiyle tahsil etmeye
yetkilidir.
Primlerin özel ödeme sekilleri kullanılmak suretiyle ödenmesi zorunluluğunu getirmeye ve primlerin yatırılacağı
tahsilât kuruluslarını belirlemeye Kurum yetkilidir.
Kurumun süresi içinde ödenmeyen prim ve diğer alacaklarının tahsilinde, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil
Usûlü Hakkında Kanunun 51 inci, 102 nci ve 106 ncı maddeleri hariç, diğer maddeleri uygulanır. Kurum, 6183
sayılı Kanunun uygulanmasında Maliye Bakanlığı ile diğer kamu kurum ve kurulusları ve mercilere verilen
yetkileri kullanır.
Kurum, 6183 sayılı Kanun kapsamında takip edilen alacakları hariç olmak üzere her türlü alacağın teminatını
teskil etmek üzere Yeni Türk Lirası ve/veya yabancı para birimi üzerinden ticari isletme, tasınır ve/veya
tasınmaz rehni dahil olmak üzere her türlü teminat almaya yetkilidir.
Kurumun 6183 sayılı Kanun kapsamında takip edilen prim ve diğer alacakları amme alacağı niteliğinde olup,
imtiyazlı alacaktır. Kurumun taraf olduğu her türlü dava ve icra takiplerinin kısmen veya tamamen aleyhe
neticelenmesi halinde 2004 sayılı Đcra ve Đflas Kanununda yazılı tazminat ve cezalar Kurum hakkında
uygulanmaz.
Kurumun prim ve diğer alacaklarının tahsilinde, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usûlü Hakkında Kanunun
uygulamasından doğacak uyusmazlıkların çözümlenmesinde Kurumun alacaklı biriminin bulunduğu yer is
mahkemesi yetkilidir. Yetkili is mahkemesine basvurulması alacakların takip ve tahsilini durdurmaz.
Kurumun sigorta primleri ve diğer alacakları haklı bir sebep olmaksızın bu Kanunda belirtilen sürelerde
ödenmez ise kamu idarelerinin tahakkuk ve tediye ile görevli kamu görevlileri, tüzel kisiliği haiz diğer
isverenlerin sirket yönetim kurulu üyeleri de dahil olmak üzere üst düzeydeki yönetici veya yetkilileri ile kanuni
temsilcileri Kuruma karsı isverenleri ile birlikte müstereken ve müteselsilen sorumludur.
Kurum, kamu idarelerinde isyerinin özelliği nedeniyle primlerin farklı zamanlarda ödeme süresini belirlemeye
yetkilidir. Prim alacaklarının tahsili için muacceliyet tarihinden itibaren en geç bir yıl içinde icra yoluna
basvurmayan Kurum yetkili personeli hakkında genel hükümlere göre kovusturma yapılır.
Bu maddenin uygulanmasına iliskin usûl ve esaslar Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Prim borçlarına halef olma, gecikme cezası ve gecikme zammı ile iadesi gereken primler
Madde 89
(Değisik birinci fıkra: 17/4/2008-5754/53 md.) Sigortalının çalıstırıldığı isyeri aktif veya pasifi ile birlikte
devralınır veya intikal ederse ya da baska bir isyerine katılır veya birlesirse eski isverenin Kuruma olan prim ile
gecikme cezası, gecikme zammı ve diğer ferilerinden olusan borçlarından, aynı zamanda yeni isveren de
müstereken ve müteselsilen sorumludur. Bu hükme aykırı sözlesme hükümleri Kuruma karsı geçersizdir. Bu
fıkranın uygulanmasına iliskin usûl ve esasları belirlemeye Kurum yetkilidir.
Kurumun prim ve diğer alacakları süresi içinde ve tam olarak ödenmezse, ödenmeyen kısmı sürenin bittiği
tarihten itibaren ilk üç aylık sürede her bir ay için % 3 (% 2) oranında gecikme cezası uygulanarak artırılır.
Ayrıca, her ay için bulunan tutarlara ödeme süresinin bittiği tarihten baslamak üzere borç ödeninceye kadar her
ay için ayrı ayrı Hazine Müstesarlığınca açıklanacak bir önceki aya ait Yeni Türk Lirası cinsinden iskontolu ihraç
edilen Devlet iç borçlanma senetlerinin aylık ortalama faizi bilesik bazda uygulanarak gecikme zammı
hesaplanır. Ancak, ödemenin yapıldığı ay için gecikme zammı günlük hesaplanır. Bakanlar Kurulu, ilk üç ay için
uygulanan gecikme cezası oranını iki katına kadar artırmaya veya bu oranı % 1 oranına kadar indirmeye, yeniden
kanunî oranına getirmeye ve uygulama tarihini belirlemeye yetkilidir. Dava ve icra takibi açılmıs olsa bile, prim
ve diğer Kurum alacaklarının ödenmemis kısmı için gecikme cezası ve gecikme zammı tahsil edilir.
Yanlıs veya yersiz alınmıs olduğu tespit edilen primler, alındıkları tarihten on yıl geçmemis ise, hisseleri
oranında isverenlere, sigortalılara, isteğe bağlı sigortalılara veya genel sağlık sigortalılarına veya hak
sahiplerine kanunî faizi ile birlikte geri verilir. Kanunî faiz, primin Kuruma yatırıldığı tarihi takip eden ay
basından, iadenin yapıldığı ayın basına kadar geçen süre için hesaplanır. Ancak Borçlar Kanununun 65 inci
maddesi hükmü saklıdır.
Prim iadesi nedeniyle sigortalıların, isteğe bağlı sigortalıların, genel sağlık sigortalılarının aylık, gelir, ödenek
ve sağlık hizmetlerinden yararlanma sartlarını yitirmeleri durumunda, bu Kanuna göre ödenen aylık, gelir ve
ödenekler ile sağlanan sağlık hizmetleri durdurulur. Yanlıs veya yersiz yapılan masraflar 96 ncı madde
hükümlerine göre ilgililerden geri alınır.
Prim ve idari para cezası borçlarının hakedislerden mahsubu, ödenmesi ve ilisiksizlik belgesinin aranması (2)
Madde 90
(Değisik birinci fıkra: 17/4/2008-5754/54 md.) Kamu idareleri ile döner sermayeli kuruluslar ve 5411 sayılı
Bankacılık Kanunu kapsamındaki kuruluslar, kanunla kurulan kurum ve kuruluslar, ihale yolu ile yaptırdıkları her
türlü isleri üstlenenleri ve bunların adreslerini onbes gün içinde Kuruma bildirmekle yükümlüdür.
(Değisik ikinci fıkra: 17/4/2008-5754/54 md.) Đsverenlerin hakedisleri, Kuruma idari para cezası, prim ve prime
iliskin borçlarının olmaması kaydıyla ödenir. Kesin teminatları ise ihale konusu isle ilgili olarak Kuruma
borçlarının bulunmadığının tespit edilmesinden sonra iade edilir. Đsverenlerin, kamu idareleri ile döner
sermayeli kuruluslar, bankalar ve kanunla kurulan kurum ve kuruluslar nezdindeki her çesit alacak, teminat ve
hakedisleri üzerinde isçi ücreti alacakları hariç olmak üzere yapılacak her türlü devir, temlik ve el değistirme,
Kurum alacaklarını karsılayacak kısım ayrıldıktan sonra, kalan kısım üzerinde hüküm ifade eder.
(Değisik üçüncü fıkra: 17/4/2008-5754/54 md.) Hakedislerin mahsubu ve ödenmesi ile teminatların prim ve
idari para cezası borçlarına karsılık tutulmasına iliskin islemlerin usûl ve esasları Bakanlar Kurulunca çıkarılacak
yönetmelikle tespit edilir.
(Değisik dördüncü fıkra: 17/4/2008-5754/54 md.) Valilikler, belediyeler, il özel idareleri ve ruhsat vermeye
yetkili diğer merciler tarafından, geçici iskân veya yapı kullanma izin belgesi verilmeden önce yapılan insaat
dolayısıyla, diğer kamu idareleri ile döner sermayeli kuruluslar, kanunla kurulan kurum ve kuruluslar ve
bankaların ise Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenecek islemlerinde Kuruma borçlarının bulunmadığına dair
ilgililerden Kurumca düzenlenmis bir belgenin istenmesi zorunludur.
Bu maddede belirtilen yükümlülükler yerine getirilmeden hak edis ödenmesi, kesin teminatın iade edilmesi
veya geçici iskân izin belgesi ve yapı kullanma izin belgesi verilmesi veya diğer islemlerin gerçeklestirilmesi
hallerinde, ilgililer hakkında genel hükümlere göre idarî ve cezaî islem yapılır.
(Ek fıkra: 17/4/2008-5754/54 md.) Ülke çapında uygulanan ve özel bir izne veya belgeye dayanmayan genel
düzenlemeler hariç olmak üzere, belirli bölgelere veya sektörlere yönelik ya da kamu kurum ve kurulusları
tarafından verilen özel belgelere veya izinlere dayalı olarak kamudan kaynak tahsis edilmesi seklinde kanun,
kararname ve diğer mevzuatla sağlanan arastırma, gelistirme, üretim, yatırım, pazarlama ve benzeri tüm
asamalarda uygulanan devlet yardımı, tesvik ve desteklerin, daha önce baslayıp devam eden nakdi olmayanlar
hariç olmak üzere, verilmesinden önce isverenlerden Kuruma muaccel olmus prim ve idari para cezası
borçlarının bulunmadığına veya tecil ve taksitlendirildiğine ya da yapılandırıldığına dair belge ve bilgilerin
istenmesi zorunludur. Tecil ve takside bağlanmıs ya da yapılandırılmıs olan borçlara iliskin yükümlülüklerin
yerine getirilmemesinden dolayı anlasması bozulanlardan veya bu sebepler dısında söz konusu yardım, tesvik ve
desteklerden yararlanmaması gerektiği sonradan anlasılanlardan, yapılan devlet yardımı tesvik ve destek
ödemeleri ilgili mevzuat çerçevesinde müeyyideleri ile birlikte geri alınır. Bu fıkranın uygulanmasına iliskin usûl
ve esaslar Maliye Bakanlığı ile Hazine Müstesarlığının görüsleri alınarak Kurumca belirlenir.
Afet durumunda belgelerin verilme süresi ve primlerin ertelenmesi
Madde 91
Đsyerleri yangın, su baskını, yer kayması, deprem gibi afete uğrayan, tabii afet nedeniyle tarımsal faaliyetinden
dolayı zarar gören isverenler ile 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalılar, bu
durumu belgelemeleri kaydıyla olayın meydana geldiği tarihten itibaren üç ay içinde talepte bulunmaları ve
prim ödeme aczine düstüklerinin, yapılacak inceleme sonucu anlasılması halinde, afet tarihinden önce ödeme
süresi dolmus mevcut prim borçları ile afetin meydana geldiği tarihten itibaren tahakkuk edecek üç aylık prim
borçları, olayın meydana geldiği tarihten itibaren bir yıla kadar Kurumca ertelenebilir.
Birinci fıkrada belirtilen durumlarda, afetin meydana geldiği ayda verilmesi gereken aylık prim ve hizmet
belgeleri, afetin meydana geldiği ayı takip eden üç ay içinde Kuruma verildiği takdirde, süresinde verilmis
sayılır.
15/5/1959 tarihli ve 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısiyle Alınacak Tedbirlerle Yapılacak
Yardımlara Dair Kanun uyarınca genel hayatı etkilediğine karar verilen afetler nedeniyle, afet bölgesinde
doğrudan veya dolaylı olarak zarar gören isverenlerle sigortalı ve hak sahiplerinin bu Kanuna göre vermekle
yükümlü oldukları belgelerin verilme süresi ile ödenmesi gereken primlerin ve diğer Kurum alacaklarının ödeme
sürelerini bu Kanundaki sürelere bağlı olmaksızın, afet bölgesindeki sartları ve gelismeleri göz önünde tutarak
belirlemeye ve ertelemeye Kurum yetkilidir.
Prim borcunun ertelendiği sürede zamanasımı islemez ve ertelenen kısmına gecikme cezası ve gecikme zammı
uygulanmaz.
BESĐNCĐ KISIM
Ortak ve Çesitli Hükümler
BĐRĐNCĐ BÖLÜM
Ortak Hükümler
Sigortalılığın zorunlu olusu, sona ermesi ve sosyal güvenlik sicil numarası
Madde 92
(Değisik birinci fıkra: 17/4/2008-5754/55 md.) Kısa ve uzun vadeli sigorta kapsamındaki kisilerin sigortalı ve
genel sağlık sigortalısı olması, genel sağlık sigortası kapsamındaki kisilerin ise genel sağlık sigortalısı olması
zorunludur. Bu Kanunda yer alan sigorta hak ve yükümlülüklerini ortadan kaldırmak, azaltmak, vazgeçmek veya
baskasına devretmek için sözlesmelere konulan hükümler geçersizdir.
Bu Kanuna göre alınacak sigorta primleri ve idarî para cezalarının ödenmesi için, Kurumca isverene yapılacak
bildirim üzerine prim borçları ve idarî para cezaları ödenmezse, Kurumca düzenlenen prim borcunu ve idarî
para cezasını gösteren belgeler resmî dairelerin usûlüne göre düzenledikleri belgeler hükmündedir.
Sigortalılık, bu Kanunda sayılan sigortalı sayılma sartlarının kaybedilmesi veya ölüm halinde sona erer.
Sigortalılar, isteğe bağlı sigortalılar ile bunların hak sahiplerinin; genel sağlık sigortalıları ve bunların bakmakla
yükümlü olduğu kisilerin tescil ve diğer tüm islemlerinde sosyal güvenlik sicil numarası olarak Türk vatandasları
için T.C. kimlik numarası, yabancı uyruklu kisiler için ise Đçisleri Bakanlığınca verilen kimlik numarası kullanılır.
Devir, temlik, haciz ve Kurum alacaklarında zamanasımı
Madde 93
(Değisik birinci fıkra: 17/4/2008-5754/56 md.) Bu Kanun gereğince sigortalılar ve hak sahiplerinin gelir, aylık
ve ödenekleri, sağlık hizmeti sunucularının genel sağlık sigortası hükümlerinin uygulanması sonucu Kurum
nezdinde doğan alacakları, devir ve temlik edilemez. Gelir, aylık ve ödenekler; 88 inci maddeye göre takip ve
tahsili gereken alacaklar ile nafaka borçları dısında haczedilemez. Bu fıkraya göre haczi yasaklanan gelir, aylık
ve ödeneklerin haczedilmesine iliskin talepler, borçlunun muvafakati bulunmaması halinde, icra müdürü
tarafından reddedilir.
(Değisik ikinci fıkra: 17/4/2008-5754/56 md.) Kurumun prim ve diğer alacakları ödeme süresinin dolduğu tarihi
takip eden takvim yılı basından baslayarak on yıllık zamanasımına tâbidir. Kurumun prim ve diğer alacakları;
mahkeme kararı sonucunda doğmus ise mahkeme kararının kesinlesme tarihinden, Kurumun denetim ve
kontrolle görevli memurlarınca yapılan tespitlerden doğmus ise rapor tarihinden, kamu idarelerinin denetim
elemanlarınca kendi mevzuatı gereğince yapacakları sorusturma, denetim ve incelemelerden doğmus ise bu
sorusturma, denetim ve inceleme sonuçlarının Kuruma intikal ettiği tarihten veya bankalar, döner sermayeli
kuruluslar, kamu idareleri ile kanunla kurulmus kurum ve kuruluslardan alınan bilgi ve belgelerden doğmus ise
bilgi ve belgenin Kuruma intikal ettiği tarihten itibaren, zamanasımı on yıl olarak uygulanır. Bu alacaklar için 89
uncu madde gereğince hesaplanacak gecikme cezası ve gecikme zammı, 88 inci maddede belirtilen ödeme
süresinin son gününü takip eden günden itibaren uygulanır.
Bu Kanuna dayanılarak Kurumca açılacak tazminat ve rücû davaları, on yıllık zamanasımına tâbidir. Zamanasımı
tarihi; rücû konusu gelir ve aylıklar bakımından Kurum onay tarihinden, masraf ve ödemeler için ise masraf
veya ödeme tarihinden itibaren baslar.
Zamanasımından sonra yapılan ödemeler kabul edilir. Ancak, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendine
tâbi sigortalıların zamanasımı nedeniyle prim ödenmeyen süreleri, sigortalılık süresinden sayılmaz ve bu süreye
iliskin sigortalılık hak ve yükümlülükleri düser.
Kontrol muayenesi
Madde 94
Kurum yürütülen sorusturma kapsamıyla sınırlı olmak üzere;
a) Sağlık hizmeti alan genel sağlık sigortalısından veya bunların bakmakla yükümlü olduğu kisilerden, sağlık
hizmetinin gerçekten alınıp alınmadığını,
b) Sigortalının, isteğe bağlı sigortalının veya bunların hak sahiplerinin malûllük, is göremezlik raporlarında
belirtilen rahatsızlıklarının mevcut olup olmadığını,
tespit amacıyla kontrol muayenesi ve tetkik yaptırılmasını talep edebilir.
Malûllük, vazife malûllüğü aylığı veya sürekli is göremezlik geliri bağlanmıs sigortalılar, malûllük durumlarında
artma veya baska birinin sürekli bakımına muhtaç olduğunu ileri sürerek aylık ve gelirlerinde değisiklik
yapılmasını isteyebilecekleri gibi; Kurum da harp malûllüğü, vazife malûllüğü, malûllük aylığı veya sürekli is
göremezlik geliri bağlanmıs sigortalılar ile aylık veya gelir bağlanan ve çalısma gücünün en az % 60’ını yitiren
malûl çocukların kontrol muayenesine tâbi tutulmasını talep edebilir.
Kurumca yaptırılan kontrol muayenesinde veya sigortalının isteği üzerine ya da ise alıstırma sonunda yapılan
muayenesinde yeniden tespit edilecek malûllük durumuna göre, malûllük aylığı veya sürekli is göremezlik geliri,
yeni malûllük durumuna esas tutulan raporun tarihini takip eden ödeme dönemi basından baslanarak artırılır,
azaltılır veya kesilir.
Çalısma gücünün en az % 60'ını yitiren malûl çocuklara bağlanmıs bulunan gelir ve aylıklar, kontrol muayenesi
sonunda tespit edilecek malûllük durumuna göre, rapor tarihinden sonraki ödeme dönemi basından itibaren
kesilir.
Kurumun yazılı bildiriminde belirtilen tarihten sonraki ödeme dönemi basına kadar kabul edilebilir bir özürü
olmadığı halde kontrol muayenesini yaptırmayan sigortalının malûllük aylığı veya sürekli is göremezlik geliri ile
çalısma gücünün en az % 60'ını yitiren malûl çocukların kendilerine bağlanmıs olan gelir veya aylığı, kontrol
muayenesi için belirtilen tarihten sonraki ödeme dönemi basından itibaren kesilir.
Ancak, kontrol muayenesini Kurumun yazılı bildiriminde belirtilen tarihten baslayarak üç ay içinde yaptıran ve
malûllük veya sürekli is göremezlik halinin devam ettiği tespit edilen sigortalının veya aylık ya da gelir
bağlanmıs olan malûl çocuğun kesilen aylık veya geliri, kesildiği tarihten baslanarak yeniden bağlanır.
Kontrol muayenesini Kurumun yazılı bildiriminde belirtilen tarihten üç ay geçtikten sonra yaptıran ve malûllük
veya sürekli is göremezlik halinin devam ettiği tespit edilen sigortalının malûllük aylığı veya yeni sürekli is
göremezlik derecesine göre hesaplanacak geliri, gelir veya aylık bağlanan çalısamayacak durumda malûl
çocukların ise almakta oldukları gelir veya aylık, rapor tarihinden sonraki ay basından baslanarak yeniden
bağlanır.
Bu maddenin uygulanmasına iliskin usûl ve esaslar, Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Sağlık raporlarının usûl ve esaslarının belirlenmesi
Madde 95
Bu Kanun gereğince, yurt dısında tedavi için yapılacak sevklere, çalısma gücü kaybı, geçici is göremezlik
ödeneklerinin verilmesine iliskin raporlar ile is kazası ve meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücü veya
çalısma gücü kaybına esas teskil edecek sağlık kurulu raporlarının usûl ve esaslarını, bu raporları vermeye
yetkili sağlık hizmeti sunucularının sahip olması gereken kriterleri belirlemeye, usûlüne uygun olmayan sağlık
kurulu raporu ve dayanağı tıbbî belgeleri düzenleyen sağlık hizmet sunucusuna iade ederek belirlenen bilgileri
içerecek sekilde yeniden düzenlenmesini istemeye Kurum yetkilidir.
Usûlüne uygun sağlık kurulu raporu ve dayanağı tıbbî belgeler ile gerekli diğer belgelerin incelenmesiyle; yurt
dısında tedavi için yapılacak sevklere, vazife malûllük derecesini, is kazası veya meslek hastalığı sonucu tespit
edilen meslekte kazanma gücünün kaybına veya meslekte kazanma gücünün kaybı derecelerine iliskin usûlüne
uygun düzenlenmis sağlık kurulu raporları ve diğer belgelere istinaden Kurumca verilen karara ilgililerin itirazı
halinde, durum Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunca karara bağlanır.
Bu maddenin uygulamasına iliskin usûl ve esaslar, Sağlık Bakanlığı ile Kurumun birlikte çıkaracağı yönetmelikle
düzenlenir.
Yersiz ödemelerin geri alınması
Madde 96
Kurumca isverenlere, sigortalılara, isteğe bağlı sigortalılara gelir veya aylık almakta olanlara ve bunların hak
sahiplerine, genel sağlık sigortalılarına ve bunların bakmakla yükümlü olduğu kisilere, fazla veya yersiz olarak
yapıldığı tespit edilen bu Kanun kapsamındaki her türlü ödemeler;
a) Kasıtlı veya kusurlu davranıslarından doğmussa, hatalı islemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla on yıllık
sürede yapılan ödemeler, bu ödemelerin yapıldığı tarihlerden,
b) Kurumun hatalı islemlerinden kaynaklanmıssa, hatalı islemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla bes yıllık
sürede yapılan ödemeler toplamı, ilgiliye tebliğ edildiği tarihten itibaren üç ay içinde yapılacak ödemelerde
faizsiz, üç aylık sürenin dolduğu tarihten sonra yapılacak ödemelerde ise bu süre sonundan,
itibaren hesaplanacak olan kanunî faizi ile birlikte, ilgililerin Kurumdan alacağı varsa bu alacaklarından mahsup
edilir, alacakları yoksa genel hükümlere göre geri alınır.
Alacakların yersiz ödemelere mahsubu, en eski borçtan baslanarak borç aslına yapılır, kanunî faiz kalan borca
uygulanır. Bu hüküm ilgili hak sahiplerinin muvafakat etmeleri kaydıyla, aynı dosyadan diğer bir hak sahibine
yapılan yersiz ödemelere mahsubunda da uygulanır.
Yersiz ödemenin gelir ve aylıklardan kesilmesinde, kesintinin baslayacağı ödeme dönemi bası itibarıyla kanunî
faizi ile birlikte hesaplanan borç tutarı, gelir ve aylıktan % 25 oranında kesilmek suretiyle uygulanır.
Yersiz ödemelerin tespiti ile geri alınmasına ve bu maddenin uygulanmasına iliskin usûl ve esaslar, Kurum
tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Zamanasımı, hakkın düsmesi ve avans
Madde 97
Bu Kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde, is kazası, meslek hastalığı, vazife malûllüğü ve ölüm
hallerinde bağlanması gereken gelir ve aylıkların, hakkın kazanıldığı tarihten itibaren bes yıl içinde istenmeyen
kısmı zamanasımına uğrar. (Mülga son cümle: 17/4/2008-5754/57 md.)
Kuruma müracaat etmemenin haklı bir sebebe dayandığını genel hükümlere göre ispat edenler hakkında,
yukarıdaki hükümler uygulanmaz.
Kısa vadeli sigorta kollarından ve ölüm sigortasından kazanılan diğer haklar, hakkın doğduğu tarihten itibaren
bes yıl içinde istenmezse düser.
Bu Kanuna göre bağlanan gelir ve aylıklarını tahakkuk ettirildiği tarihlerden itibaren aralıksız altı ay sonuna
kadar tahsil etmeyenlerin gelir ve aylıkları, gelir ve aylık bağlanma sartlarının devam edip etmediğinin tespiti
amacıyla durdurulur.
Genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kisilerin alacakları, hakkı doğuran olayın öğrenildiği
tarihten itibaren iki yıl içinde istenmezse zamanasımına uğrar, hakkı doğuran olay tarihinden itibaren ise bes yıl
sonunda düser.
Sigortalılar ile bunların hak sahiplerinin, genel sağlık sigortalıları ile bakmakla yükümlü olduğu kisilerin, bu
Kanunun uygulanması bakımından hak ettikleri alacaklarının süresi içinde ödenememesi halinde, avans
verilmesine Kurum yetkilidir.
(Değisik yedinci fıkra: 18/2/2009-5838/2 md.) Sağlık hizmeti sunucuları, sunmus oldukları hizmetlere iliskin bir
ay içinde düzenledikleri fatura ve eki belgeleri izleyen ayın onbesine kadar Kuruma teslim ederler. Fatura
teslim tarihi; süresi içinde teslim edilen faturalar için teslim edildiği ayın onbesinci günü, süresi içinde teslim
edilmeyen faturalar için ise teslim edildiği ayı takip eden ayın onbesinci günü olarak kabul edilir. Fatura
bedelinin tamamı, fatura teslim tarihinden itibaren, altmıs gün içinde, sağlık hizmet sunucularına avans olarak
ödenir. Fatura ve eki belgeler, fatura teslim tarihinden itibaren üç ay içinde incelenerek avans hesabı
kapatılır. Đnceleme süresinin takip eden mali yıla sirayet etmesi durumunda, avans artıkları hakkında 5018 sayılı
Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 35 inci maddesindeki akreditiflere iliskin hükümler uygulanır.
(Ek fıkra: 17/4/2008-5754/57 md.) 66 ncı madde gereği sağlanan sağlık hizmetlerinin bedelleri için, yurt
dısında bulunan sağlık hizmet sunucusunun talebi halinde, sağlık hizmetinin sunumundan önce de avans
ödenebilir.
Ücretlerden kesinti yapılmaması, özel sigortalara iliskin hükümler ve sosyal güvenlik sözlesmelerinin
yürütülmesi
Madde 98
Đsveren, sosyal sigortalar ve genel sağlık sigortası için kendisine düsen yükümlülükler nedeniyle, sigortalıların
ücretlerinden kesinti yapamaz. Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde özel sigortalara iliskin hükümler, bu
Kanun hükümlerinin uygulanmasında dikkate alınmaz.
Bu Kanun gereğince sağlık hizmetlerinden yararlananların ödemekle yükümlü oldukları katılım payları, özel
sigorta sirketleri tarafından teminat veya ödeme konusu yapılamaz.
(Ek fıkra: 17/4/2008-5754/58 md.) Yıllık veya daha uzun süreli tamamlayıcı veya destekleyici özel sağlık
sigortalarına iliskin usûl ve esaslar Kurumun uygun görüsü alınarak Hazine Müstesarlığı tarafından belirlenir.
Uluslararası sosyal güvenlik sözlesmeleri kapsamında yapılacak her türlü islemler ve hesaplasmalar, Kurum
tarafından yürütülür. Đlgili sözlesmelerde irtibat kurumuna yapılan atıflar, Kuruma yapılmıs sayılır.
ĐKĐNCĐ BÖLÜM
Çesitli Hükümler
Sosyal güvenlikle ilgili düzenlemeler ve bildirimler
Madde 99
Sosyal güvenlik hak ve yükümlülükleri ile ilgili yapılacak her türlü kanunî düzenlemeler bu Kanunda yapılır.
Bu Kanun gereğince yapılacak bildirimler hakkında, 11/2/1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümleri
uygulanır.
Bilgi ve belge isteme hakkı, bilgi ve belgelerin Kuruma verilme usûlü
Madde 100 (Değisik: 17/4/2008-5754/59 md.)
5411 sayılı Bankacılık Kanunu kapsamındaki kuruluslar, döner sermayeli kuruluslar ile diğer gerçek ve tüzel
kisiler doğrudan, münferit olarak bilgi ve belge istenmesi hariç olmak üzere kamu idareleri ile kanunla kurulan
kurum ve kuruluslar ise Kurumla yapılacak protokoller çerçevesinde, Devletin güvenliği ve temel dıs yararlarına
karsı ağır sonuçlar doğuracak hâller ile özel hayat ve aile hayatının gizliliği ve savunma hakkına iliskin hükümler
saklı kalmak kaydıyla özel kanunlardaki yasaklayıcı ve sınırlayıcı hükümler dikkate alınmaksızın gizli dahi olsa
Kurum tarafından kisilerin sosyal güvenliğinin sağlanması, 6183 sayılı Kanuna göre Kurum alacaklarının takip ve
tahsili ile bu Kanun kapsamında verilen diğer görevler ile sınırlı olmak üzere istenecek her türlü bilgi ve belgeyi
sürekli ve/veya belli aralıklarla vermeye, bilgilerin elektronik ortamda görüntülenmesini sağlamaya,
görüntülenen bu bilgilerin güvenliğini sağlamaya, muhafaza etmek zorunda oldukları her türlü belge ile vermek
zorunda oldukları bilgilere iliskin mikrofis, mikrofilm, manyetik teyp, disket ve benzeri ortamlardaki kayıtlarını
ve bu kayıtlara erisim veya kayıtları okunabilir hale getirmek için gerekli tüm sistem ve sifreleri incelemek için
ibraz etmeye mecburdurlar.
Bu madde kapsamında ilgili kisi, kurum ve kuruluslar Kurumun belirleyeceği süre içerisinde söz konusu talebe
cevap vermek ve gereken kolaylığı göstermekle yükümlüdürler.
Kurum, bu Kanun gereği verilecek her türlü belge veya bilginin internet, elektronik ve benzeri ortamda
gönderilmesi hususunda, gerçek ve tüzel kisileri zorunlu tutmaya, Kuruma verilmesi gereken her türlü belge,
bildirge ve taahhütnameyi diğer kamu idarelerine ait formlarla birlestirmeye, söz konusu belgeleri kamu
idarelerinin internet ve elektronik bilgi islem ortamından almaya, bu idarelere yapılacak bildirimleri Kuruma
verilmis saymaya, bu Kanunun uygulaması ile ilgili isveren, sigortalı ve diğer kurum, kurulus ve kisilerin
talepleri üzerine veya re’sen düzenleyeceği her türlü bilgi ve belgeyi bilgi islem ortamında olusturmaya, bu
sekilde hazırlanacak olan bilgi ve belgelerin sadece internet ve benzeri iletisim ortamından ilgili kisilere
verilmesini kararlastırmaya yetkilidir. Elektronik ortamda hazırlanacak bilgi ve belgeler adli ve idari makamlar
nezdinde resmi belge olarak geçerlidir.
Belge veya bilgileri internet, elektronik ve benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulan gerçek ve tüzel
kisilerin, Kurumun bilgi islem sistemlerinin herhangi bir nedenle hizmet dısı kalması sonucu belge ve bilgiyi, bu
Kanunda öngörülen sürenin son gününde Kuruma gönderememesi ve muhteviyatı primleri de yasal süresi içinde
ödeyememesi halinde, sorunların ortadan kalktığı tarihi takip eden besinci isgününün sonuna kadar belge veya
bilgiyi gönderir ve muhteviyatı primleri de aynı sürede Kuruma öder ise bu yükümlülükleri Kanunda öngörülen
sürede yerine getirmis kabul edilir.
(Ek fıkra: 18/2/2009-5838/3 md.) Üçüncü fıkra hükümleri çerçevesinde yetkilendirilen kamu idaresi,
yetkilendirildiği hususlarla sınırlı olarak kendi mevzuatında yer alan yetkileri kullanabilir.
(Ek fıkra: 25/6/2009-5917/41 md.) Kurum, genel sağlık sigortalılarının bakmakla yükümlü oldukları kisilerin
genel sağlık sigortasından yararlanmalarına esas bilgilerinin, sağlayacağı elektronik alt yapı üzerinden
girilmesini kamu idarelerinden, isverenlerden ve bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine
tabi sigortalılardan isteme yetkisine sahiptir. Bu Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (10) numaralı
bendinde belirtilen sartlara uygun olarak veya Kurumca belirlenecek sürede bilgi girislerini yapmayanlar
hakkında bu Kanunun 102 nci maddesine göre idari para cezası uygulanır.
Bu maddenin uygulanması ile ilgili usûl ve esaslar, Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Uyusmazlıkların çözüm yeri
Madde 101
Bu Kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde, bu Kanun hükümlerinin uygulanmasıyla ilgili ortaya çıkan
uyusmazlıklar is mahkemelerinde görülür.
ALTINCI KISIM
Đdarî Para Cezaları ve Fesih Hükümleri
Kurumca verilecek idarî para cezaları
Madde 102 (Değisik: 17/4/2008-5754/60 md.)
Kurumca dayanağı belirtilmek suretiyle diğer kanunlarda asağıda belirtilen fiiller için idari para cezası
öngörülmüs olsa dahi ayrıca bu Kanunun;
a) 1) 8 inci maddesinin birinci fıkrası ile 61 inci maddede belirtilen bildirgeyi, bu Kanunda belirtilen süre içinde
ya da Kurumca belirlenen sekle ve usûle uygun vermeyenler veya Kurumca internet, elektronik veya benzeri
ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu hâlde anılan ortamda göndermeyenler hakkında her bir sigortalı için
asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanır.
2) 8 inci maddenin birinci fıkrasında belirtilen bildirgenin verilmediğinin, mahkeme kararından veya Kurumun
denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılan tespitlerden ya da diğer kamu idarelerinin denetim
elemanlarının kendi mevzuatları gereğince yapacakları sorusturma, denetim ve incelemelerden veya bankalar,
döner sermayeli kuruluslar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluslardan alınan bilgi ve
belgelerden anlasılması halinde bildirgeyi vermekle yükümlü olanlar hakkında her bir sigortalı için asgari
ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanır.
3) Đsyeri esas alınmak suretiyle bildirgenin verilmediğine iliskin; mahkemenin karar tarihinden, Kurumun
denetim ve kontrolle görevli memurlarının tespit tarihinden, diğer kamu kurum ve kuruluslarının denetim
elemanlarının rapor tarihinden, bankalar, döner sermayeli kuruluslar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum
ve kuruluslardan alınan bilgi veya belgelerin Kuruma intikal tarihinden itibaren bir yıl içinde bu bendin (2)
numaralı alt bendinde sayılan durumlardan biriyle tekrar bildirge verilmediğinin anlasılması halinde, bildirgeyi
vermekle yükümlü olanlar hakkında bu defa her bir sigortalı için asgari ücretin bes katı tutarında idari para
cezası uygulanır.
b) 11 inci maddesinde belirtilen bildirgeyi, Kurumca belirlenen sekle ve usûle uygun vermeyenler veya Kurumca
internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu halde, anılan ortamda
göndermeyenler veya bu Kanunda belirtilen süre içinde Kuruma vermeyenlere;
1) Kamu idareleri ile bilânço esasına göre defter tutmak zorunda olanlar için asgari ücretin üç katı tutarında,
2) Diğer defterleri tutmak zorunda olanlar için asgari ücretin iki katı tutarında,
3) Defter tutmakla yükümlü olmayanlar için bir aylık asgari ücret tutarında,
idari para cezası uygulanır.
c) 86 ncı maddesinin birinci fıkrası uyarınca verilmesi gereken belgeleri, Kurumca belirlenen sekilde ve usûlde
vermeyenler ya da Kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu halde
anılan ortamda göndermeyenler veya belirlenen süre içinde vermeyenlere her bir fiil için;
1) Belgenin asıl olması halinde aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla belgede kayıtlı sigortalı sayısı
basına, aylık asgari ücretin beste biri tutarında,
2) Belgenin ek olması halinde, aylık asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla her bir ek belgede kayıtlı
sigortalı sayısı basına, aylık asgari ücretin sekizde biri tutarında,
3) Ek belgenin 86 ncı maddenin besinci fıkrasına istinaden Kurumca re'sen düzenlenmesi durumunda, aylık
asgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla her bir ek belgede kayıtlı sigortalı sayısı basına, aylık asgari ücretin
yarısı tutarında,
4) Belgenin mahkeme kararı, Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmis memurlarınca yapılan tespitler
veya diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları sorusturma,
denetim ve incelemeler neticesinde ya da bankalar, döner sermayeli kuruluslar, kamu idareleri ile kanunla
kurulan kurum ve kuruluslardan alınan bilgi ve belgelerden, hizmetleri veya kazançları Kuruma bildirilmediği
veya eksik bildirildiği anlasılan sigortalılarla ilgili olması halinde, belgenin asıl veya ek nitelikte olup olmadığı,
isverence düzenlenip düzenlenmediği dikkate alınmaksızın, aylık asgari ücretin iki katı tutarında,
idari para cezası uygulanır.
d) 59 uncu maddesi uyarınca Kurumun defter ve belge incelemeye yetkili denetim ve kontrolle görevlendirilmis
memurları tarafından veya 59 uncu maddesinin besinci fıkrasında belirtilen serbest muhasebeci malî müsavirler
ile yeminli malî müsavirlerce düzenlenen raporlara istinaden, Kuruma bildirilmediği tespit edilen eksik isçilik
tutarının mal edildiği her bir ay için, aylık asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanır.
e) 86 ncı maddesinin ikinci fıkrasındaki yükümlülüğü Kurumca yapılan yazılı ihtara rağmen onbes gün içinde
mücbir sebep olmaksızın tam olarak yerine getirmeyenlere;
1) Bilânço esasına göre defter tutmakla yükümlü olanlar için, aylık asgari ücretin oniki katı tutarında,
2) Diğer defterleri tutmakla yükümlü olanlar için, aylık asgari ücretin altı katı tutarında,
3) Defter tutmakla yükümlü değil iseler, asgari ücretin üç katı tutarında,
4) Tutmakla yükümlü bulunulan defter ve belgelerin ibraz edilmemesi nedeniyle verilmesi gereken ceza tutarını
asmamak kaydıyla; defter ve belgelerin tümünü verilen süre içinde ibraz etmekle birlikte; kanunî tasdik süresi
geçtikten sonra tasdik ettirilmis olan defterlerin tasdik tarihinden önceki kısmı, isçilikle ilgili giderlerin
islenmemis olduğu tespit edilen defterler, sigorta primleri hesabına esas tutulan kazançların kesin olarak
tespitine imkân vermeyecek sekilde usûlsüz veya noksan tutulmus defterler, herhangi bir ay için sigorta
primleri hesabına esas tutulması gereken kazançların ve kazançlarla ilgili ödemelerin (sigorta primine esas
kazancın ödemeye bağlı olduğu durumlar dahil) o ayın dahil bulunduğu hesap dönemine ait defterlere
islenmemis olması halinde, o aya ait defter kayıtları geçerli sayılmaz ve bu geçersizlik hallerinin gerçeklestiği
her bir takvim ayı için, aylık asgari ücretin yarısı tutarında; kullanılmaya baslanmadan önce tasdik ettirilmesi
zorunlu olduğu halde tasdiksiz tutulmus olan defterler geçerli sayılmaz ve tutmakla yükümlü bulunulan defter
türü dikkate alınarak bu bendin (1) ve (2) numaralı alt bentlerine göre; Vergi Usûl Kanunu gereğince bilanço
esasına göre defter tutulması gerekirken isletme hesabı esasına göre tutulmus defterler geçerli sayılmaz ve bu
bendin (1) numaralı alt bendine göre,
5) Đsverenler tarafından ibraz edilen aylık ücret tediye bordrosunda; isyerinin sicil numarası, bordronun iliskin
olduğu ay, sigortalının adı, soyadı, sigortalının sosyal güvenlik sicil numarası, ücret ödenen gün sayısı,
sigortalının ücreti, ödenen ücret tutarı ve ücretin alındığına dair sigortalının imzasının bulunması zorunludur.
Belirtilen unsurlardan herhangi birini ihtiva etmeyen (imza sartı yönünden makbuz mukabilinde veya banka
kanalıyla yapılan ödemeler hariç) ücret tediye bordroları geçerli sayılmaz ve her bir geçersiz ücret tediye
bordrosu için aylık asgari ücretin yarısı tutarında,
idari para cezası uygulanır. Đbraz süresi geçirildikten sonra incelemeye sunulan ve tümünün veya bir bölümünün
geçersiz olduğu tespit edilen defter ve belgeler yönünden, ayrıca geçersizlik fiilleri için idari para cezası
uygulanmaz, sadece tutulan defter türü dikkate alınarak bu bendin (1), (2) ve (3) numaralı alt bentlerine göre
idari para cezası uygulanır.
f) 85 inci maddesinin besinci fıkrasında ve 86 ncı maddesinin altıncı fıkrasında belirtilen yükümlülükleri
belirtilen sürede yerine getirmeyenlere, aylık asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanır.
g) 8 inci maddesinin üçüncü fıkrasında, 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilenler için aynı
maddenin üçüncü fıkrasında, 47 nci maddesinin üçüncü fıkrasında ve 90 ıncı maddenin birinci fıkrasında
belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen kurum ve kuruluslar ile tüzel kisilere, aylık asgari ücret tutarında
idari para cezası uygulanır. 8 inci maddesinin yedinci fıkrasında belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen
kamu idareleri ile bankalara sigortalı basına aylık asgari ücretin onda biri tutarında idari para cezası uygulanır.
h) 11 inci maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen bildirim yükümlülüğünü yasal süresi içinde yerine getirmeyen
ticaret sicili memurlukları ile aynı maddenin altıncı fıkrasında belirtilen yükümlülüğü yasal süresi içinde yerine
getirmeyen kurum ve kuruluslara yerine getirilmeyen her bir bildirim yükümlülüğü için aylık asgari ücret
tutarında idari para cezası uygulanır.
ı) Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmis memurlarının;
1) Bu Kanunun uygulanmasından doğan inceleme ve sorusturma görevlerini yerine getirmeleri sırasında
isverenler, sigortalılar, isyeri sahipleri ve bu isle ilgili diğer kisiler görevlerini yapmasına engel olamazlar; engel
olanlar hakkında eylemleri baska bir suç olustursa dahi, asgari ücretin bes katı tutarında idari para cezası
uygulanır.
2) Görevlerini yapmasını engellemek amacıyla cebir ve tehdit kullanan isverenler, sigortalılar, isyeri sahipleri
ve bu isle ilgili diğer kisiler fiil daha ağır bir cezayı gerektiren ayrı bir suç teskil etmediği takdirde Türk Ceza
Kanununun 265 inci maddesinin ikinci fıkrasına göre cezalandırılır. Bu suçu isleyenler hakkında ayrıca asgari
ücretin on katı tutarında idari para cezası uygulanır.
i) Kurum tarafından bu Kanunun 100 üncü maddesi kapsamında Kurum tarafından istenen bilgi ve belgeleri
belirlenen süre içinde mücbir sebep olmaksızın vermeyen kamu idareleri, bankalar, döner sermayeli kuruluslar,
kanunla kurulmus kurum ve kuruluslar ile diğer gerçek ve tüzel kisiler hakkında, aylık asgari ücretin bes katı
tutarında, geç verilmesi halinde ise aylık asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanır.
j) (Ek: 18/2/2009-5838/4 md.) 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine göre sigortalılığı sona erenlere
iliskin bildirim ile 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesinde yer alan sandıklara, sandık istirakçiliğinin
baslama veya sona ermesine iliskin bildirimi, süresi içinde ya da Kurumca belirlenen sekle ve usule uygun olarak
yapmayanlar veya Kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu halde
anılan ortamda göndermeyenler hakkında, her bir sigortalı veya sandık istirakçisi için asgari ücret tutarında
idari para cezası uygulanır.
k) (Ek: 25/6/2009-5917/42 md.) 100 üncü maddesinin altıncı fıkrasına göre genel sağlık sigortalılarının
bakmakla yükümlü oldukları kisilere ait bilgi girislerini süresinde yapmayanlar ile bakmakla yükümlü olunan kisi
olmayanlara ait bilgi girisi yapanlara asgari ücretin yarısı tutarında idari para cezası uygulanır.
Mahkeme kararına, Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmis memurlarınca yapılan tespitler veya diğer
kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları sorusturma, denetim ve
incelemelere ya da kamu idarelerinden alınan belgelere istinaden düzenlenenler hariç olmak üzere, bildirgenin
yasal süresi geçtikten sonra ilgililerce kendiliklerinden verilmesi halinde, bu maddenin birinci fıkrasının (b)
bendinde öngörülen cezalar üçte ikisi oranında uygulanır.
Đdarî para cezası uygulanması 8 inci, 9 uncu, 11 inci ve 86 ncı maddelerde belirtilen belgelerin Kuruma
verilmesi yükümlülüğünü kaldırmaz.
Đdarî para cezaları ilgiliye tebliğ ile tahakkuk eder. Tebliğ tarihinden itibaren onbes gün içinde Kuruma ya da
Kurumun ilgili hesaplarına yatırılır veya aynı süre içinde Kuruma itiraz edilebilir. Đtiraz takibi durdurur.
Kurumca itirazı reddedilenler, kararın kendilerine tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yetkili idare
mahkemesine basvurabilirler. Bu süre içinde basvurunun yapılmamıs olması halinde, idari para cezası kesinlesir.
Đdarî para cezalarının, Kuruma itiraz edilmeden veya yargı yoluna basvurulmadan önce tebliğ tarihinden
itibaren onbes gün içinde pesin ödenmesi halinde, bunun dörtte üçü tahsil edilir. Pesin ödeme idari para
cezasına karsı yargı yoluna basvurma hakkını etkilemez. Ancak Kurumca veya mahkemece Kurum lehine karar
verilmesi halinde, daha önce tahsil edilmemis olan dörttebirlik ceza tutarı, 89 uncu maddenin ikinci fıkrası
hükmü de dikkate alınarak tahsil edilir.
Mahkemeye basvurulması idari para cezasının takip ve tahsilini durdurmaz. Tebliğ tarihinden itibaren onbes gün
içinde ödenmeyen idari para cezaları, 89 uncu madde hükmü gereğince hesaplanacak gecikme cezası ve
gecikme zammı ile birlikte tahsil edilir.
Đdarî para cezaları on yıllık zamanasımı süresine tabidir. Zamanasımı süresi, fiilin islendiği tarihten itibaren
baslar.
Đdarî para cezaları hakkında, bu Kanun ve 16/5/2006 tarihli ve 5502 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanununda
hüküm bulunmayan hallerde 30/3/2005 tarihli ve 5326 sayılı Kabahatler Kanunu hükümleri uygulanır.
Đdarî yaptırımlar ve fesih
Madde 103 (Değisik: 17/4/2008-5754/61 md.)
Kurumca yapılan inceleme neticesinde;
a) Sağlık hizmeti sunulmadığı halde sağlık hizmetini fatura ettiği,
b) Faturayı veya faturaya dayanak olusturan belgeleri, gerçeğe aykırı olarak düzenlediği,
c) 64 üncü madde gereğince kapsam dısı tutulan sağlık hizmetlerini, kapsam içinde olan sağlık hizmetleri gibi
gösterdiği,
d) Sağlık hizmetlerine hak kazanmayan kisilere, sağlık hizmeti sunarak Kuruma fatura ettiği,
e) 73 üncü madde gereğince belirlenen tavanın üzerinde ilave ücret aldığı,
tespit edilen sağlık hizmeti sunucuları hakkında genel hükümlere göre takip yapılır. Bu fiiller nedeniyle
Kurumun yersiz ödediği tutar 96 ncı maddeye göre geri alınır. Ayrıca bu fiilleri isleyen veya sağlık hizmeti
satınalınmasına iliskin sözlesmelerde belirtilen hükümlere aykırı davrandığı tespit edilen sağlık hizmeti
sunucularının Kurum ile yaptıkları sözlesmeleri feshedilebilir ve Kurumca belirlenecek süre içinde tekrar
sözlesme yapılmaz.
71 inci maddede yer alan kimlik tespiti yükümlülüğünü yapmayan ve bu nedenle bir baska kisiye sağlık hizmeti
sunulması nedeniyle Kurumun zarara uğramasına sebebiyet veren sağlık hizmeti sunucularından uğranılan zarar
geri alınır.
YEDĐNCĐ KISIM
Yürürlükten Kaldırılan, Değistirilen, Son ve Geçici Hükümler
BĐRĐNCĐ BÖLÜM
Değistirilen ve Yürürlükten Kaldırılan
Hükümler
Diğer kanunlardaki atıflar
Madde 104
(Değisik birinci fıkra: 17/4/2008-5754/62 md.) Bu Kanunla yürürlükten kaldırılmayan hükümleri saklı kalmak
kaydıyla, 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı, 2/9/1971 tarihli ve 1479 sayılı, 17/10/1983 tarihli ve 2925 sayılı,
17/10/1983 tarihli ve 2926 sayılı ve 8/6/1949 tarihli ve 5434 sayılı kanunlara yapılan atıflar ile ilgili
mevzuatında emeklilik, malûllük, vazife malûllüğü ve sosyal sigorta haklarına, yardımlarına ve
yükümlülüklerine, istirakçiliğe ve sigortalılığa, dul, yetim ve hak sahipliği sartlarına, emekli ikramiyesine, ek
ödemelere, sağlık hizmetleri veya tedavi bedellerinin ödenmesine iliskin yapılan atıflar bu Kanunun ilgili
maddelerine yapılmıs sayılır.
27/7/1967 tarihli ve 926 sayılı Türk Silâhlı Kuvvetleri Personel Kanununda kadrosuzluk tazminatının ödenmesine
iliskin T.C. Emekli Sandığına yapılmıs olan atıf ile diğer kanunlarda T.C. Emekli Sandığına, Sosyal Sigortalar
Kurumuna, Bağ-Kur'a yapılmıs atıflar Kuruma yapılmıs sayılır.
Uygulanmayacak hükümler
Madde 105 (Değisik: 17/4/2008-5754/63 md.)
21/4/2005 tarihli ve 5335 sayılı Kanunun 30 uncu maddesi, 26/10/1990 tarihli ve 3671 sayılı Kanunun 4 üncü
maddesi ile 10/7/1987 tarihli ve 285 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 5 inci maddesinin onbirinci fıkrası
hariç olmak üzere, diğer kanunların bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz.
Yürürlükten kaldırılan hükümler
Madde 106 (Değisik: 17/4/2008-5754/64 md.)
1) 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 142 ve 143 üncü, ek 36 ncı, geçici 20 nci, geçici
81 inci ve geçici 87 nci maddeleri hariç diğer maddeleri,
2) 2/9/1971 tarihli ve 1479 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar ve Diğer Bağımsız Çalısanlar Sosyal Sigortalar Kurumu
Kanununun 83, 84, geçici 10 uncu ve ek geçici 6 ncı maddeleri hariç diğer maddeleri,
3) 29/8/1977 tarihli ve 2108 sayılı Muhtar Ödenek ve Sosyal Güvenlik Yasasının 5 inci maddesi,
4) 17/10/1983 tarihli ve 2926 sayılı Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalısanlar Sosyal Sigortalar Kanunu,
5) 24/5/1983 tarihli ve 2829 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Geçen Hizmetlerin Birlestirilmesi
Hakkında Kanun,
6) 17/10/1983 tarihli ve 2925 sayılı Tarım Đsçileri Sosyal Sigortalar Kanununun 1 ilâ 5 inci, 13 ilâ 17 nci, 24 üncü
ve 33 üncü maddeleri,
7) 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 107 nci, 209 uncu ve ek 22 nci maddeleri,
8) 8/6/1949 tarihli ve 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununun 12 ilâ 19 uncu maddeleri, 23
üncü maddesi, 30 ilâ 39 uncu maddeleri, 41 ilâ 55 inci maddeleri, 57 ilâ 59 uncu maddeleri, 61 ilâ 64 üncü
maddeleri, 66 ilâ 71 inci maddeleri, 72 nci maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkraları, 73 ilâ 80 inci
maddeleri, 82 ilâ 88 inci maddeleri, 90 ilâ 100 üncü maddeleri, 102 nci maddesi, 104 ilâ 124 üncü maddeleri,
127 ilâ 129 uncu maddeleri, 131 ilâ 135 inci maddeleri, ek 2 ilâ ek 4 üncü maddeleri, ek 8 ve ek 9 uncu
maddeleri, ek 11 inci maddesi, ek 13 ilâ ek 19 uncu maddeleri, ek 21 ilâ ek 23 üncü maddeleri, ek 25 ilâ ek 27
nci maddeleri, ek 29 ve ek 30 uncu maddeleri, ek 31 inci maddesinin (a) ve (b) bentleri, ek 32 ilâ ek 39 uncu
maddeleri, ek 46 ila ek 49 uncu maddeleri, ek 56 ve ek 57 nci maddeleri, ek 59 uncu maddesi, ek 67 ilâ ek 70
inci maddeleri, ek 72 ilâ ek 76 ncı maddeleri, ek 78 inci maddesi, ek 80 inci maddesi, geçici 8 inci maddesi,
geçici 15 inci maddesi, geçici 16 ncı maddesi, geçici 54 üncü, geçici 65 inci, geçici 85 inci, geçici 86 ncı, geçici
88 inci, geçici 96 ilâ geçici 98 inci, geçici 103 üncü, geçici 104 üncü, geçici 109 ilâ geçici 113 üncü, geçici 115
ilâ geçici 118 inci, geçici 120 nci, geçici 139 ilâ geçici 140 ıncı, geçici 146 ncı, geçici 147 nci, geçici 150 ilâ
geçici 151 inci, geçici 153 üncü, geçici 157 nci, geçici 159 uncu, geçici 161 ilâ geçici 166 ncı, geçici 170 inci,
geçici 171 inci, geçici 173 üncü, geçici 176 ncı, geçici 180 inci, geçici 182 ilâ geçici 186 ncı, geçici 190 ilâ geçici
192 nci, geçici 195 ilâ geçici 200 üncü, geçici 203 üncü, geçici 204 üncü, geçici 207 nci ve geçici 208 inci, geçici
210 ilâ geçici 212 nci, geçici 216 ncı, geçici 218 ilâ geçici 220 nci, ek geçici 1 inci, ek geçici 2 nci, ek geçici 7
nci, ek geçici 8 inci, ek geçici 11 inci, ek geçici 19 uncu, ek geçici 20 nci, ek geçici 22 nci ve ek geçici 23 üncü
maddeleri,
9) 1/10/1992 tarihli ve 3841 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesi, 24/11/1994 tarihli ve 4049 sayılı Kanunun
geçici 1 inci maddesi ve 13/6/2001 tarihli ve 4677 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesi,
10) 14/1/1988 tarihli ve 311 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlileri ile Đlgili Bazı Kanunlarda Değisiklik
Yapılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 3 üncü maddesi,
11) 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı Đssizlik Sigortası Kanununun 50 nci maddesinin besinci fıkrası ile altıncı
fıkrasının ikinci cümlesi ve 56 ncı maddesinin (C) fıkrası,
12) 19/3/1969 tarihli ve 1136 sayılı Avukatlık Kanununun 186 ilâ 188 inci ve 191 inci maddeleri,
13) 18/1/1972 tarihli ve 1512 sayılı Noterlik Kanununun 201 ilâ 203 üncü maddeleri,
14) 7/5/1987 tarihli ve 3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanununun 3 üncü maddesinin (d) bendi ile geçici 3
üncü maddesi,
15) 22/1/1990 tarihli ve 399 sayılı Kamu Đktisadi Tesebbüsleri Personel Rejiminin Düzenlenmesi ve 233 Sayılı
Kanun Hükmünde Kararnamenin Bazı Maddelerinin Yürürlükten Kaldırılmasına Dair Kanun Hükmünde
Kararnamenin 32 nci maddesindeki “resmî ve özel sağlık kuruluslarında ayakta ve yatarak tedavileri ile” ibaresi,
16) 4/6/1937 tarihli ve 3201 sayılı Emniyet Teskilâtı Kanununun 89 uncu maddesi,
17) 1/11/1983 tarihli ve 2937 sayılı Devlet Đstihbarat Hizmetleri ve Milli Đstihbarat Teskilâtı Kanununun 18 inci
maddesi,
18) 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun 21 inci maddesinin birinci fıkrasının (f)
bendinde yer alan “ve tedavi ettirilirler” ile (g) bendinde yer alan “ve tedavileri yaptırılır” ibaresi,
19) 23/4/1981 tarihli ve 2453 sayılı Yurt Dısında Görevli Personele Nakdi Tazminat Verilmesi ve Aylık
Bağlanması Hakkında Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan “ile yaralanan veya sakat kalanların
tedavi giderleri” ibaresi,
20) 15/5/1959 tarihli ve 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısiyle Alınacak Tedbirlerle Yapılacak
Yardımlara Dair Kanunun 10 uncu maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkraları,
21) 1/7/1976 tarihli ve 2022 sayılı 65 Yasını Doldurmus Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaslarına Aylık
Bağlanması Hakkında Kanunun 7 nci maddesi,
22) 24/2/1968 tarihli ve 1005 sayılı Đstiklal Madalyası Verilmis Bulunanlara Vatani Hizmet Tertibinden Seref
Aylığı Bağlanması Hakkında Kanunun 2 nci maddesinin ikinci fıkrası,
23) 10/2/1954 tarihli ve 6245 sayılı Harcırah Kanununun 18 inci maddesinin © bendi ile 20 nci maddesi,
24) 8/5/1985 tarihli ve 3201 sayılı Kanunun 7 nci, 11 inci, geçici 1 ilâ geçici 4 üncü maddeleri ile aynı Kanunda
geçen “döviz” ibareleri,
25) 22/2/2006 tarihli ve 5458 sayılı Kanunun 4 üncü maddesi,
26) 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı Đs Kanununun 65 inci maddesinin besinci fıkrasında yer alan “Kısa çalısma
ödeneği aldığı süre içinde isçinin hastalık ve analık sigortasına ait primler Đssizlik Sigortası Fonu tarafından 2/3
oranında Sosyal Sigortalar Kurumuna aktarılır. Bu primler, sigorta primlerinin hesabında esas alınan en alt
kazanç sınırı üzerinden hesaplanır.” Cümleleri,
27) 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanununun geçici 23 üncü maddesi,
yürürlükten kaldırılmıstır.
18/6/1992 tarihli ve 3816 sayılı Kanun 1/1/2012 tarihinde, 506 sayılı Kanunun ek 36 ncı ve geçici 20 nci
maddeleri ise bu Kanunun geçici 20 nci maddesinde belirtilen devir islemlerinin tamamlanmasından sonra
yürürlükten kaldırılmıstır.
Yönetmelikler
Madde 107
Bu Kanunda bahsi geçen yönetmelikler bu Kanunun yürürlük tarihinden itibaren bir yıl içerisinde çıkarılır.
Kurum, bu Kanunun diğer maddelerinin uygulanmasına iliskin usûl ve esasları yönetmelik ile düzenleme
yetkisine sahiptir.
Kuruma yapılan bazı bildirimlerin yeterli sayılması
EK Madde 1 (Ek: 18/2/2009-5838/5 md.)
Đsverenler tarafından 8 inci, 9 uncu ve 11 inci maddelere göre Kuruma yapılan sigortalı ve isyerlerine iliskin
bildirimler; 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalısanlarla Çalıstıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında
Kanunun 3 üncü maddesi, 2821 sayılı Sendikalar Kanununun 62 nci maddesi, 4447 sayılı Đssizlik Sigortası
Kanununun 48 inci maddesi ve 4857 sayılı Đs Kanununun 3 üncü maddesi hükümleri uyarınca Bakanlık ile ilgili
bölge müdürlüklerine ve Türkiye Đs Kurumuna yapılması gereken bildirimlerin yerine geçer.
Ticaret sicili memurluklarınca isyeri tesciline iliskin Kuruma yapılan bildirimlerin dısında, ayrıca Bakanlık ilgili
bölge müdürlüğüne bildirimde bulunulmaz.
Geçici 20 nci maddede belirtilen sandıklar, Kuruma devir tarihine kadar istirakçilerinin sandıkla ilgilerinin
baslama ve sona ermesine iliskin bildirimlerini en geç on gün içinde Kuruma yaparlar.
Bu maddenin uygulanmasına iliskin usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
EK Madde 2 (Ek: 11/8/2009-5921/3 md.)
Yatırımlarda Devlet yardımları hakkında kararlar çerçevesinde tesvik edilen yatırımlara bağlı olarak
gerçeklestirilecek istihdam için, 5510 sayılı Kanunun 81 inci maddesinde sayılan ve 82 nci maddesi uyarınca
belirlenen prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primlerinin isveren hisselerinin tamamına
kadar olan kısmı Hazinece karsılanır. Hazinece karsılanacak tutarın uygulama süresini, karsılama oranını ve
kapsamını; yatırımın sektörü, büyüklüğü ve bulunduğu illere göre farklılastırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.
Đsveren hissesine ait primlerin karsılanabilmesi için isverenlerin, çalıstırdıkları sigortalılarla ilgili olarak 5510
sayılı Kanun uyarınca aylık prim ve hizmet belgelerini yasal süresi içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna vermesi
ve sigortalıların tamamına ait sigorta primlerinin sigortalı hissesine isabet eden tutarın Hazinece karsılanmayan
isveren hissesine ait tutarını ödemis olması sarttır. Bu maddeye göre isveren tarafından ödenmesi gereken
primlerin geç ödenmesi halinde, Hazineden Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılacak ödemenin gecikmesinden
kaynaklanan gecikme zammı, isverenden tahsil edilir.
Bu maddenin uygulanmasına iliskin usul ve esaslar Hazine Müstesarlığı tarafından belirlenir.
EK Madde 3 – (Ek: 21/1/2010-5947/14 md.)
4/1/1961 tarihli ve 209 sayılı Sağlık Bakanlığına Bağlı Sağlık Kurumları ile Esenlendirme (Rehabilitasyon)
Tesislerine Verilecek Döner Sermaye Hakkında Kanunun 5 inci maddesi (altıncı fıkra kapsamında ek ödeme
alanlar ile diğer kurumlardan vekaleten atama veya görevlendirme suretiyle Sağlık Bakanlığında
görevlendirilenler hariç) gereğince döner sermaye gelirlerinden ek ödeme alan ve aynı zamanda bu Kanunun 4
üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı bulunanlardan; tabip ve dis tabipleri ile tıpta
uzmanlık mevzuatına göre uzman olanlar, sigorta priminin isveren payı dahil tamamını kendileri ödemek
kaydıyla, 209 sayılı Kanunun ek 3 üncü maddesine göre kendilerine ödenen tutar üzerinden malullük, yaslılık ve
ölüm sigortasıyla sınırlı olacak sekilde ilave olarak sigorta primine tabi tutulur. Ancak, bu sekilde ilave olarak
sigorta primine tabi tutulacak kazancın tutarı, bu haktan yararlanacakların tamamı açısından 80 inci maddenin
üçüncü fıkrasına göre belirlenecek sigorta primine esas kazanç toplamı ile 82 nci maddenin birinci fıkrasında
belirtilen sigorta primine esas kazanç üst sınırı arasındaki farkı geçemez.
Bu sekilde ilave prim ödemesinde bulunanlardan malullük, yaslılık, vazife malullüğü veya emeklilik aylığı ya da
sürekli tam is göremezlik geliri bağlanmasına hak kazananlara; ilave olarak ödedikleri her yıla ait sigorta prim
matrahının, kazancın ait olduğu yıldan itibaren söz konusu aylık veya geliri talep ettiği tarihe kadar geçen yıllar
için her yıl gerçeklesen güncelleme katsayısı ile güncellenerek bulunan kazançlar toplamının, ilave prim
ödedikleri gün sayısına bölünmesi sonucu bulunacak ortalama günlük kazancın otuz katının, ilave prim
ödedikleri gün sayısının her 360 günü için % 2'si oranında bulunacak tutarda ilave aylık ödenir. Bu hesaplamada,
360 günden eksik süreler orantılı olarak dikkate alınır. Sigortalının ölmesi halinde ise, bu fıkra çerçevesinde
hesaplanacak ilave aylık geçici 18 inci madde hükümleri saklı kalmak kaydıyla, geçici 4 üncü madde kapsamında
bulunan sigortalıların aylığa müstahak dul ve yetimleri için geçici 4 üncü madde hükümlerine, diğer
sigortalıların hak sahipleri için ise 34 ve 54 üncü madde hükümlerine göre ödenir. Bu sekilde ilave aylık alan kız
çocuğunun 37 nci madde uyarınca evlenme ödeneğine hak kazanması durumda, aynı madde hükümleri
çerçevesinde ilave evlenme ödeneği ödenir.
Đlave aylıklar, 55 inci maddenin ikinci fıkrası uyarınca artırılır.
Bu sekilde ilave prim ödemesinde bulunanlardan 31 inci madde ve geçici 4 üncü madde uyarınca toptan ödeme
yapılan veya emeklilik kesenekleri geri verilenlere; ilave olarak ödedikleri sigorta primlerinin her yıla ait tutarı,
primlerin ait olduğu yıldan itibaren yazılı istek tarihine kadar geçen yıllar için, her yıl gerçeklesen güncelleme
katsayısı ile güncellenerek bulunacak tutarda ilave toptan ödeme yapılır. Sigortalının ölmesi halinde ise, bu
fıkra çerçevesinde hesaplanacak ilave toptan ödeme, geçici 4 üncü madde kapsamında bulunan sigortalıların
aylığa müstahak dul ve yetimlerine geçici 4 üncü madde hükümlerine, diğer sigortalıların hak sahiplerine ise 34
üncü madde hükümlerine göre ödenir.
Đlave aylıkların baslangıcı, kesilmesi ve yeniden bağlanmasında geçici 4 üncü madde kapsamına girenler için
geçici 4 üncü madde hükümleri, diğerleri için ise 27, 30 ve 34 üncü madde hükümleri kıyasen uygulanır. Ancak,
geçici 4 üncü madde kapsamında veya 30 uncu maddenin üçüncü fıkrası kapsamında aylıklarının kesilmesi
sebebiyle ilave aylıkları da kesilmis olanlardan birinci fıkra kapsamında yeniden ilave sigorta primi ödemis ve
yeniden aylık bağlanmasına hak kazanmıs olanların yeni ilave aylığı, eski aylığın kesildiği tarihten yeniden ilave
aylık bağlanacak tarihe kadar 55 inci maddenin ikinci fıkrasına göre aylıklara yapılan artıslar uygulanarak
bulunacak tutara, yeniden ilave sigorta primi ödediği süreler için ikinci fıkraya göre hesaplanacak ilave aylığın
eklenmesi suretiyle tespit olunur.
Birinci fıkra gereğince ilave sigorta primi kesilmesine, 209 sayılı Kanunun ek 3 üncü maddesine göre ek ödeme
verilecek ilk aybasında baslanır. Bu sekilde ilave sigorta primi alınacakların sigorta primleri için ayrı bir bildirge
düzenlenir. Ancak, bu bildirgelerin verilme ve primlerin ödeme zamanının tespitinde genel hükümlere uygun
olarak islem tesis edilir.
Malullük, yaslılık ve ölüm sigortası için bu madde hükümlerine göre sigorta primi ödenen süreler, prim ödeme
gün sayısı, sigortalılık süresi ve prime esas kazanç hesabına dahil edilemez. Ödenen prim tutarları ve bildirilen
kazanç tutarları ise emekli ikramiyesi, is sonu tazminatı ve kıdem tazminatı da dahil olmak üzere bu maddede
belirtilmeyen herhangi bir hakkın elde edilmesinde veya hesabında dikkate alınmaz.
Bu madde kapsamında ödenen sigorta primleri daha sonra geri talep edilemez ve bu Kanunun ihya hükümleri
ilave aylıklar hakkında uygulanmaz.
EK Madde 4 (Ek: 23/7/2010-6009/57 md.)
Kamu idarelerinde çalısanlardan bu Kanunun 66 ncı maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamına girenler
için acil hallerle sınırlı olmak üzere sadece kendilerinin, aynı fıkranın (b) bendi ile söz konusu maddenin
sekizinci fıkrası kapsamına girenlerin ise kendilerinin ve yurtdısında birlikte yasadıkları bakmakla yükümlü
olduğu kisilerin kamu kurumları tarafından yurtdısında sağlık hizmetlerinden yararlandırılması asağıda belirtilen
temel ilkelere göre yürütülür.
1) Eslerin aylıksız izinli olması veya aylıksız izin süresini borçlanması, bu Kanunun geçici 4 üncü maddesi
kapsamına girenler açısından isteğe bağlı istirakçiliğin devam etmesi, sosyal güvenlik mevzuatı kapsamında esin
kendi adına aylık veya gelir bağlanmıs olması, bakmakla yükümlü olunan aile ferdi sıfatını ortadan kaldırmaz.
2) Çocuklar için yetim aylığı bağlanmıs olması bakmakla yükümlü olunan aile ferdi sıfatını ortadan kaldırmaz.
3) Kamu kurumlarınca bedeli ödenecek sağlık hizmetlerinin kapsamı, bu Kanunun 66 ncı maddesine göre Sosyal
Güvenlik Kurumu Baskanlığı tarafından ödenen sağlık hizmetleri ile sınırlıdır. Ancak, bulunulan ülke mevzuatı
gereğince zorunlu olarak yaptırılması gereken kontrol ve muayeneler ile ası gibi Türkiye’de Sağlık Bakanlığı
tarafından doğrudan ve ücretsiz olarak yürütülmesi sebebiyle 66 ncı madde kapsamında herhangi bir belirleme
yapılmamıs sağlık hizmetlerine iliskin giderler Türkiye’deki uygulamanın sınırlılıkları dahilinde ayrıca ödenir.
4) 68 inci maddede belirtilen tutar veya oranları geçmemek kaydıyla, Dısisleri Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı
tarafından tespit edilecek tutar, oran ve usule göre katılım payı alınır. Alınan katılım payları, ilgisine göre genel
bütçeye ya da ilgili kurum bütçesine gelir kaydedilir.
5) Tıbbi lüzum üzerine yaptırılan dis tedavileri sonucu doğan giderler;
a) Dis çekimi, kanal tedavisi, dis dolguları ve travma sonucu olusan çene defektlerine yapılan cerrahi
müdahalelerle, protez tamirlerine ait tedavi bedelleri aynen,
b) Diğer dis tedavilerine ait giderler ise, bedeli ödenecek her bir dis tedavisi kalemi için faturada yer alan
tutarı geçmemek kaydıyla, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından aynı tedavi için tespit edilen birim fiyatların %
100 oranında artırılması suretiyle bulunacak miktar üzerinden,
ödenir.
6) Gözlük camı ve çerçeveye iliskin tedavi bedeli, bedeli ödenebilecek her bir kalem için faturada yer alan
tutarı geçmemek kaydıyla, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından tespit edilen birim fiyatların % 100 oranında
artırılması suretiyle bulunacak miktar üzerinden ödenir.
7) Sürekli görev yaptıkları memuriyet merkezinde tedavileri sağlanamadığı için aynı ülke içinde baska bir yere
tedavi amacıyla sevk edilenlerin, yurtdısı gündeliklerine dair karar ekinde yer alan cetvelde belirlenen miktar
kadar gündelik ve fiilen kullandıkları tasıtlara iliskin gider belgelendirilmis olması kaydıyla ödenir. Kendi
araçlarını kullanmıs olanlara yapılacak ödeme, o ülkede aynı yer için geçerli olan genel ulasım türü esas
alınarak belirlenir.
8) Yurtdısında sağlık hizmetinden ve yol giderlerinden yararlanacak olanların hastalanmaları halinde
tedavilerinin sağlanabilmesi için, gerekli olması halinde tedaviye mahalli usule göre lüzum gösterilmis olması
zorunludur.
9) Kamu kurumlarınca bedeli ödenecek tutarın yurtdısına transferi halinde, yılın ilk günündeki kurlar esas alınır.
Kapsama dahil kisilerin sağlık hizmetlerinden yararlanmasına iliskin usul ve esaslar ile bu maddenin
uygulanmasına iliskin diğer hususlar, Maliye Bakanlığının koordinatörlüğünde, Dısisleri Bakanlığı, Milli Savunma
Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı ve Sosyal Güvenlik Kurumu Baskanlığı tarafından müstereken çıkarılacak bir
yönetmelikle belirlenir.
ĐKĐNCĐ BÖLÜM
Geçici ve Son Hükümler
Malûllük, yaslılık ve ölüm sigortasına iliskin bazı geçis hükümleri
GEÇĐCĐ Madde 1 (Değisik: 17/4/2008-5754/68 md.)
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu ile 2925 sayılı Tarım Đsçileri
Sosyal Sigortalar Kanununa tabi olanlar, bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında,
1479 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar ve Diğer Bağımsız Çalısanlar Sosyal Sigortalar Kanunu ve bu Kanunla mülga 2926
sayılı Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalısanlar Sosyal Sigortalar Kanununa tabi olanlar, bu Kanunun 4 üncü
maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında, 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununa
tabi olanlar, bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında kabul edilir.
17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı, 2/9/1971 tarihli ve 1479 sayılı, 17/10/1983 tarihli ve 2925 sayılı, bu Kanunla
mülga 17/10/1983 tarihli ve 2926 sayılı kanunlara göre bağlanan veya hak kazanan; aylık, gelir ve diğer
ödenekler ile 8/2/2006 tarihli ve 5454 sayılı Kanunun 1 inci maddesine göre ödenmekte olan ek ödemenin
verilmesine devam edilir. Bu gelir ve aylıkların durum değisikliği nedeniyle artırılması, azaltılması, kesilmesi
veya yeniden bağlanmasında, bu Kanunla yürürlükten kaldırılan ilgili kanun hükümleri uygulanır.
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı ve 2/9/1971 tarihli ve 1479 sayılı
kanunlara göre ödenmekte olan sosyal yardım zammı ile telafi edici ödeme tutarları, bu Kanunun yürürlüğe
girdiği tarihte ödenen tutarlar esas alınarak, ilgililerin gelir ve aylıklarına ilâve edilerek ödenir. Sosyal yardım
zammının ilavesinde tamamı dağıtılacak sekilde, hak sahiplerinin gelir ve aylıklardaki hisseleri esas alınır.
Bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerine göre sigortalı sayılanlara ve bunların hak
sahiplerine bağlanmıs olan aylık ve gelirler, 55 inci maddenin ikinci fıkrasına göre artırılır.
506, 1479, 2925, 2926 ve 5434 sayılı kanunlar kapsamında geçen sigortalılık süresi fiili hizmet süresi ve prim
ödeme gün sayısı, genel sağlık sigortasının uygulanmasında gerekli olan sigortalılık süresi ve prim ödeme gün
sayılarında dikkate alınır.
Bu Kanundan önce yürürlükte bulunan sosyal güvenlik kanunlarına tâbi geçen çalısmalar için bağlanacak
aylıkların hesabı
GEÇĐCĐ Madde 2 (Değisik: 17/4/2008-5754/68 md.)
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı, 2/9/1971 tarihli ve 1479 sayılı,
17/10/1983 tarihli ve 2925 sayılı, bu Kanunla mülga 17/10/1983 tarihli ve 2926 sayılı kanunlara tabi olanlara
bağlanacak yaslılık aylıkları asağıdaki sekilde hesaplanır:
a) Sigortalının bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar geçen sürelerdeki prim ödeme gün sayılarına veya fiilî
hizmet süresine ait aylık; bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önceki kanun hükümlerine göre, aylık talep
tarihindeki toplam prim ödeme gün sayısı veya fiilî hizmet süresi üzerinden, bu Kanunun yürürlük tarihi
itibarıyla hesaplanacak aylığının bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadarki prim ödeme gün sayısı veya fiilî
hizmet süresi ile orantılı bölümü, aylık talep tarihine kadar geçen yıllar için, her yıl gerçeklesen güncelleme
katsayısı ile çarpılarak hesaplanır.
b) Sigortalının bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra geçen sürelerdeki prim ödeme gün sayılarına ait
aylığı, aylık talep tarihindeki toplam prim ödeme gün sayısı üzerinden 29 uncu madde hükümlerine göre
hesaplanacak aylığının, bu Kanunun yürürlük tarihinden sonraki prim ödeme gün sayısına orantılı bölümü
kadardır. Ancak, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce 3600 prim gün sayısını doldurmamıs olan sigortalıların
yaslılık aylığı bağlama oranının hesabında, sigortalının Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra geçen ve
Kanunun yürürlük tarihinden önceki prim gün sayısını 3600 güne tamamlayan hizmet sürelerinin her 360 günü
için % 3 oranı esas alınır.
c) Aylık, (a) ve (b) bentlerine göre hesaplanan kısmî aylıkların toplamından olusur. Aylıklar ayrıca 29 uncu
maddenin son fıkrasına göre artırılarak belirlenir.
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı Kanunun geçici 82 nci maddesinin
(a) bendine göre gösterge sistemi içinde hesaplanacak kısmî aylıklara esas gösterge, sigortalıların ortalama
yıllık kazanç hesabına giren takvim yılı sayısı esas alınmak suretiyle hazırlanacak olan gösterge ve üst gösterge
tespit tabloları esas alınarak belirlenir.
Bu Kanunun yürürlük tarihine kadar geçen sürelere iliskin aylığın hesabında esas alınan asgari aylık tutarı ile
17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı Kanunun geçici 82 nci maddesinin ikinci fıkrasına göre belirlenen eski tam aylık
tutarı, toplam prim ödeme gün sayısı içinde bu Kanunun yürürlük tarihine kadar geçen prim ödeme gün sayısının
oranına tekabül eden tutar üzerinden esas alınır.
Yurt dısı hizmet borçlanması yapanların aylıkları da yukarıda belirtilen fıkralara göre hesaplanır.
Bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamında sigortalı sayılanlardan, bu
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce ilgili kanun hükümleri ile bu madde hükümlerine göre yaslılık aylığı
bağlandıktan sonra çalısmaya baslaması nedeniyle aylıkları kesilenlerden, isten ayrılarak yeniden yaslılık aylığı
bağlanması için yazılı istekte bulunanların yeni aylıkları, bu Kanunun 30 uncu maddesinin üçüncü fıkrasına göre
hesaplanır.
Malûllük ve ölüm aylıkları, bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalılar
için yukarıdaki fıkralarda belirtilen hükümler, (b) bendi kapsamındaki sigortalılar için ise bu Kanunun yürürlük
tarihinden önceki hükümlere göre esas alınan süreler dikkate alınarak 27 nci veya 33 üncü madde hükümlerine
göre hesaplanır.
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce sigortalı veya istirakçi olup, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten
sonra aylık talebinde bulunanlardan, farklı sosyal güvenlik kurumlarına ya da bu Kanunda belirtilen sigortalılık
hallerinden birden fazlasına tabi olanlara aylık bağlanmasına esas alınacak kanun, bu Kanunla mülga 2829 sayılı
Kanun hükümlerine göre tespit olunur ve bunlar hakkında, bu Kanunun geçici maddelerindeki hükümler
uygulanır. Ancak, bunlardan bu Kanunun geçici 4 üncü maddesi kapsamına girmeyenlere 5434 sayılı Kanun
hükümleri uygulanmaz. Bu Kanunla mülga 2829 sayılı Kanuna göre 5434 sayılı Kanun hükümleri uygulanması
gerekenlerden, bu Kanunun geçici 4 üncü maddesi kapsamına girmeyenler için, bu maddenin birinci fıkrasının
(a) ve (b) bentleri esas alınır. (a) bendi hükümlerinin uygulamasına esas alınacak kanun, bu Kanunun 4 üncü
maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında geçen süreler hariç, bu Kanunla mülga 2829 sayılı Kanun
hükümlerine göre belirlenir. Bu Kanuna tabi hizmetlerle 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesine tabi
sandıklarda geçen hizmetlerin birlestirilmesinde de bu fıkra hükümleri esas alınmak suretiyle bu Kanunla mülga
2829 sayılı Kanun hükümleri uygulanır.
Önceki mevzuat hükümlerinin uygulanması (1)
GEÇĐCĐ Madde 3 (Değisik: 17/4/2008-5754/68 md.)
Bu Kanuna göre çıkarılması gereken yönetmelikler ile diğer düzenlemeler yürürlüğe girinceye kadar, mevcut
tüzük ve yönetmelikler ile diğer düzenlemelerin, bu Kanuna aykırı olmayan hükümleri uygulanmaya devam
edilir.
5434 sayılı Kanuna iliskin geçis hükümleri
GEÇĐCĐ Madde 4 (Değisik: 17/4/2008-5754/68 md.)
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla 8/6/1949 tarihli ve 5434 sayılı Kanuna göre; aylık, tazminat, harp
malûllüğü zammı, diğer ödemeler ve yardımlar ile 8/2/2006 tarihli ve 5454 sayılı Kanunun 1 inci maddesine
göre ek ödeme verilmekte olanlara, bu Kanunla yürürlükten kaldırılan hükümleri de dahil 5434 sayılı Kanunda
kendileri için belirtilmis olan sartları haiz oldukları müddetçe bunların ödenmesine devam olunur. Ancak, 5 ilâ
10 yıl arasında fiili hizmet süresi olan istirakçilerden dolayı dul ve yetim aylığı almakta olanların, aylık ve diğer
ödemeleri, bu Kanunun 32 nci, 34 üncü ve 37 nci maddelerindeki sartları haiz oldukları müddetçe devam edilir.
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce istirakçiliği sona erenlerden tahsis talebinde bulunacaklar ile bu
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce 5434 sayılı Kanun hükümlerine göre tahsis talebinde bulunanlardan
islemleri devam edenler hakkında, bu Kanunla yürürlükten kaldırılan hükümleri de dahil 5434 sayılı Kanun
hükümlerine göre islem yapılır.
5434 sayılı Kanuna göre istirakçi olup bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra bu Kanunun 4 üncü
maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine tabi olarak çalısmaya baslayanlardan vazife malûllüğü kapsamına
girenler hakkında, bu Kanunun 47 nci maddesinin birinci fıkrasına göre islem yapılır.
Bu Kanunda aksine bir hüküm bulunmadığı takdirde; istirakçi iken, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla
bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamına alınanlar, bu Kanunun yürürlüğe girdiği
tarihten önce 5434 sayılı Kanun hükümlerine tabi olarak çalısmıs olup bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci
fıkrasının (c) bendine tabi olarak yeniden çalısmaya baslayanlar ile bunların dul ve yetimleri hakkında bu
Kanunla yürürlükten kaldırılan hükümleri de dahil 5434 sayılı Kanun hükümlerine göre islem yapılır.
Bu madde kapsamına girenlerin aylıklarının bağlanması, artırılması, azaltılması, kesilmesi, yeniden bağlanması,
toptan ödemeleri, ilgi devamı, ihya ve borçlanmaları, diğer ödemeler ve yardımlar ile emeklilik ikramiyeleri
hakkında bu Kanunla yürürlükten kaldırılan hükümleri de dahil 5434 sayılı Kanun hükümlerine göre islem yapılır
ve bu maddenin uygulanmasında mülga 2829 sayılı Kanun hükümleri ayrıca dikkate alınır. (Ek cümle:
16/6/2010-5997/10 md.) Ancak, Polis Akademisinde öğrenim görmekte olan öğrencilerin yetim aylıkları bu
öğrenimleri süresince kesilmeksizin ödenmeye devam edilir.
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce 5434 sayılı Kanun hükümlerine tabi olarak çalısmaya baslamıs olup,
çalısmaya baslamadan önce ilgili mevzuatına göre alınmıs ve en az % 40 oranında özürlü olduklarını gösterir
sağlık kurulu raporu bulunanlar ile en az % 40 oranında doğustan özürlü olduklarını belgeleyenlerden aylık talep
tarihinde bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı olanlara; en az 5400
gün uzun vadeli sigorta kolları primi bildirilmis ya da emekli keseneği ödenmis olması kaydıyla, istekleri halinde
bu madde hükümleri esas alınarak yaslılık aylığı bağlanır. Ancak çalısmaya basladıktan sonra, Kurumca
yetkilendirilen sağlık hizmet sunucularının sağlık kurullarınca usûlüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı
tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, Kurum Sağlık Kurulunca çalısma gücündeki kayıp oranının;
a) % 50 ilâ % 59 arasında olduğu anlasılan sigortalılar, en az 5760,
b) % 40 ilâ % 49 arasında olduğu anlasılan sigortalılar, en az 6480,
gün uzun vadeli sigorta kolları primi bildirilmis olması kaydıyla, haklarında bu fıkra hükümleri uygulanır.
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte kamu idarelerinde hizmet akdi ile veya sözlesmeli olarak çalısanlardan;
ilgili kanunları gereği 5434 sayılı Kanun ile ilgilendirilenler aynı statüde çalısmaya devam ettikleri sürece, bu
Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine göre sigortalı sayılırlar ve bunlar hakkında bu madde
hükümleri uygulanır.
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce istirakçi olup, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla bu
Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamına alınanların kesenek ve karsılıkları, fiili hizmet
zammı ve itibari hizmet süresi karsılıkları ile %100 artıs farkları hakkında 5434 sayılı Kanunun bu Kanunun
yürürlüğe girmeden önceki hükümleri uyarınca islem yapılır. (Değisik ikinci cümle: 31/7/2008-5797/3 md.)
Geçici 12 nci maddenin ikinci fıkrası uyarınca kamu idarelerinin sağlık hizmetlerinin sağlanmasına iliskin
görevlerinin Kurum tarafından devralındığı tarihten itibaren, kamu idarelerince bu kapsamdaki sigortalılar için
her ay emekli keseneklerine esas aylıklarının % 12’si oranında ayrıca genel sağlık sigortası primi ödenir. Bunlar
için Kanunun 81 inci maddesinin (h) fıkrası uyarınca ödenecek ek karsılıkların hesabında, genel sağlık sigortası
primi tutarları dikkate alınmaz.
5434 sayılı Kanuna göre ödenen aylıklar ile bu madde kapsamında bağlanacak aylıklar, memur maas
katsayılarındaki artıslara göre yükseltilir. Ayrıca 5434 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra barem,
teskilat, kadro ve sair kanunlar ile aynı rütbe, kadro ve sair kanunlarda yapılacak değisiklikler sonucunda aylık
tutarlarında meydana gelecek yükselmeler, aynı rütbe, kadro unvanı ve dereceden bağlanmıs bulunan