Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu I

Kapsam
Madde 2
Bu Kanun; sosyal sigortalar ile genel sağlık sigortasından yararlanacak kisileri, isverenleri, sağlık hizmeti
sunucularını, bu Kanunun uygulanması bakımından gerçek kisiler ile her türlü kamu ve özel hukuk tüzel kisilerini
ve tüzel kisiliği olmayan diğer kurum ve kurulusları kapsar.
Tanımlar
Madde 3
Bu Kanunun uygulanmasında;
1) Bakanlık: Çalısma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığını,
2) Kurum: Sosyal Güvenlik Kurumu Baskanlığını,
3) Sosyal sigortalar: Kısa ve uzun vadeli sigorta kollarını,
4) Kısa vadeli sigorta kolları: Đs kazası ve meslek hastalığı, hastalık ve analık sigortası kollarını,
5) Uzun vadeli sigorta kolları: Malûllük, yaslılık ve ölüm sigortası kollarını,
6) Sigortalı: Kısa ve/veya uzun vadeli sigorta kolları bakımından adına prim ödenmesi gereken veya kendi adına
prim ödemesi gereken kisiyi,
7) (Değisik: 17/4/2008-5754/1 md.) Hak sahibi: Sigortalının veya sürekli is göremezlik geliri ile malûllük, vazife
malûllüğü veya yaslılık aylığı almakta olanların ölümü halinde, gelir veya aylık bağlanmasına veya toptan ödeme
yapılmasına hak kazanan es, çocuk, ana ve babasını,
8) Genel sağlık sigortası: Kisilerin öncelikle sağlıklarının korunmasını, sağlık riskleri ile karsılasmaları halinde ise
olusan harcamaların finansmanını sağlayan sigortayı,
9) Genel sağlık sigortalısı: Bu Kanunun 60 ıncı maddesinde sayılan kisileri,
10) (Değisik: 17/4/2008-5754/1 md.) Bakmakla yükümlü olduğu kisi: Bu Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci
fıkrasının (c) bendinin (1) ve (2) numaralı alt bentlerinin dısında kalan genel sağlık sigortalısının, sigortalı
sayılmayan veya isteğe bağlı sigortalı olmayan, kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamıs olan;
a) Esini,
b) 18 yasını, lise ve dengi öğrenim veya 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununda belirtilen aday
çıraklık ve çıraklık eğitimi ile isletmelerde meslekî eğitim görmesi halinde 20 yasını, yüksek öğrenim görmesi
halinde 25 yasını doldurmamıs ve evli olmayan çocukları ile yasına bakılmaksızın bu Kanuna göre malûl olduğu
tespit edilen evli olmayan çocuklarını,
c) Geçiminin sigortalı tarafından sağlandığı Kurumca belirlenen kriterlere göre tespit edilen ana ve babasını,
11) Hizmet akdi: 22/4/1926 tarihli ve 818 sayılı Borçlar Kanununda tanımlanan hizmet akdini ve is mevzuatında
tanımlanan is sözlesmesini veya hizmet akdini,
12) Ücret: 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (c) bendi kapsamında sigortalı sayılanlara saatlik, günlük,
haftalık, aylık veya yıllık olarak para ile ödenen ve süreklilik niteliği tasıyan brüt tutarı,
13) Asgarî ücret: 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı Đs Kanunu gereğince 16 yasından büyük isçiler için belirlenen
bir aylık brüt ücreti,
14) (Değisik: 17/4/2008-5754/1 md.) Ay: Ücretleri; her ayın 15'inde ödenen 4 üncü maddenin birinci fıkrasının
(a) ve (c) bentleri kapsamındaki sigortalılar için, ayın 15'inden ertesi ayın 15'ine kadar geçen, diğer sigortalılar
için ise ayın 1'i ilâ sonu arasında geçen ve otuz gün olarak değerlendirilen süreyi,
15) (Değisik: 17/4/2008-5754/1 md.) Yıl: Ücretleri; her ayın 15'inde ödenen 4 üncü maddenin birinci fıkrasının
(a) ve (c) bentleri kapsamındaki sigortalılar için, 15 Ocak tarihinden ertesi yılın 15 Ocak tarihine kadar geçen,
diğer sigortalılar için ise 1 Ocak ilâ 31 Aralık tarihleri arasında geçen ve 360 gün olarak değerlendirilen süreyi,
16) Gelir: Đs kazası veya meslek hastalığı halinde sigortalıya veya sigortalının ölümü halinde hak sahiplerine,
yapılan sürekli ödemeyi,
17) (Değisik: 17/4/2008-5754/1 md.) Aylık: Malûllük, yaslılık ve ölüm sigortaları ile vazife malûllüğü halinde
yapılan sürekli ödemeyi,
18) Ödeme dönemi: Bu Kanuna göre bağlanan gelir ve aylıkların, ödeme tarihinden takip eden ödeme tarihine
kadar geçen süreyi,
19) Tarımsal faaliyet: Kendi mülkünde, ortaklık veya kiralamak suretiyle baskalarının mülkünde veya kamuya
mahsus mahallerde; ekim, dikim, bakım, üretme, yetistirme ve ıslah yoluyla yahut doğrudan doğruya tabiattan
istifade etmek suretiyle bitki, orman, hayvan ve su ürünleri elde edilmesini ve/veya bu ürünlerin yetistiricileri
tarafından; muhafazasını, tasınmasını veya pazarlanmasını,
20) (Değisik: 17/4/2008-5754/1 md.) Kurum Sağlık Kurulu: Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının
sağlık kurullarınca düzenlenecek raporlardaki teshis ve bu teshise dayanak teskil eden belgeleri incelemek
suretiyle, çalısma gücü kaybı ve meslekte kazanma gücü kaybı oranlarını, erken yaslanma halini, vazifelerini
yapamayacak sekilde meslekte kazanma gücü kaybını ve malûllük derecelerini belirlemeye yetkili hekimlerden
ve/veya dis hekimlerinden olusan kurulları,
21) (Değisik: 17/4/2008-5754/1 md.) Kamu idareleri: 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve
Kontrol Kanununun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen kamu idareleri ve kamu iktisadi
tesebbüsleri ile bunların bağlı idare, ortaklık, müessese ve isletmeleri ve yukarıda belirtilenlerin ödenmis
sermayesinin % 50’sinden fazlasına sahip oldukları ortaklık ve isletmelerden Türk Ticaret Kanununa tabi
olmayanlarla özel kanunlarına göre personel çalıstıran diğer kamu kurumlarını,
22) Sağlık hizmeti: Genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kisilere 63 üncü madde gereği
finansmanı sağlanacak tıbbî ürün ve hizmetleri,
23) Kisiye yönelik koruyucu sağlık hizmeti: Kisilerin hastalıktan korunması veya sağlıklı olma halinin
sürdürülmesi amacıyla, kisiye yönelik olarak finansmanı sağlanacak sağlık hizmetlerini,
24) Aile hekimi: Sağlık Bakanlığı tarafından aile hekimi olarak yetkilendirilen ve Kurum ile sözlesme yapmıs
hekimleri,
25) Sağlık hizmeti sunucusu: Sağlık hizmetini sunan ve/veya üreten; gerçek kisiler ile kamu ve özel hukuk tüzel
kisilerini ve bunların tüzel kisiliği olmayan subelerini,
26) Katılım payı: Sağlık hizmetlerinden yararlanabilmek için, genel sağlık sigortalısı veya bakmakla yükümlü
olduğu kisiler tarafından ödenecek tutarı,
27) Sığınmacı ve Vatansız: Đçisleri Bakanlığı tarafından sığınmacı veya vatansız olarak kabul edilen kisileri,
28) Pesin sermaye değeri: Kurumca, bu Kanunun ilgili maddelerinde belirtilen giderlerin yas, kesilme ihtimali ve
Kurumca belirlenecek iskonto oranı dikkate alınarak hesaplanan tutarı,
29) (Değisik: 17/4/2008-5754/1 md.) Güncelleme katsayısı: Her yılın Aralık ayına göre Türkiye Đstatistik Kurumu
tarafından açıklanan en son temel yıllı tüketici fiyatları genel indeksindeki değisim oranının % 100’ü ile sabit
fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla gelisme hızının % 30’unun toplamına (1) tam sayısının ilâve edilmesi sonucunda
bulunan değeri,
30) (Ek: 17/4/2008-5754/1 md.) Vazife malûllüğü: Bu Kanunun 47 nci maddesinde tarif edilen vazife ve/veya
harp malûllüğü hallerini,
31) (Ek: 17/4/2008-5754/1 md.) Uluslararası sosyal güvenlik sözlesmeleri: Ülkemizin taraf olduğu sosyal
güvenlik sözlesmelerini,
ifade eder.
(Ek fıkra: 17/4/2008-5754/1 md.) Bu maddenin (29) numaralı bendinde belirtilen güncelleme katsayısının
hesabında, en son temel yıllı tüketici fiyatları genel indeksindeki değisim oranı veya sabit fiyatlarla gayri safi
yurtiçi hasıla gelisme hızının eksi olduğu yıllarda eksi değerler sıfır olarak alınır.
ĐKĐNCĐ KISIM
Sosyal Sigorta Hükümleri
BĐRĐNCĐ BÖLÜM
Sigortalılara Đliskin Hükümler
Sigortalı sayılanlar
Madde 4 (Değisik: 17/4/2008-5754/2 md.)
Bu Kanunun kısa ve uzun vadeli sigorta kolları uygulaması bakımından;
a) Hizmet akdi ile bir veya birden fazla isveren tarafından çalıstırılanlar,
b) Köy ve mahalle muhtarları ile hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalısanlardan
ise;
1) Ticarî kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usûlde gelir vergisi mükellefi olanlar,
2) Gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olanlar,
3) Anonim sirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları, sermayesi paylara bölünmüs komandit sirketlerin
komandite ortakları, diğer sirket ve donatma istiraklerinin ise tüm ortakları,
4) Tarımsal faaliyette bulunanlar,
c) Kamu idarelerinde;
1) Bu maddenin birinci fıkrasının (a) bendine tabi olmayanlardan, kadro ve pozisyonlarda sürekli olarak çalısıp
ilgili kanunlarında (a) bendi kapsamına girenler gibi sigortalı olması öngörülmemis olanlar,
2) Bu maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerine tabi olmayanlardan, sözlesmeli olarak çalısıp ilgili
kanunlarında (a) bendi kapsamına girenler gibi sigortalı olması öngörülmemis olanlar ile 657 sayılı Devlet
Memurları Kanununun 86 ncı maddesi uyarınca açıktan vekil atananlar,
sigortalı sayılırlar.
Birinci fıkranın (a) bendi gereği sigortalı sayılanlara iliskin hükümler;
a) Đsçi sendikaları ve konfederasyonları ile sendika subelerinin baskanlıkları ve yönetim kurullarına seçilenler,
b) Bir veya birden fazla isveren tarafından çalıstırılan; film, tiyatro, sahne, gösteri, ses ve saz sanatçıları ile
müzik, resim, heykel, dekoratif ve benzeri diğer uğrasları içine alan bütün güzel sanat kollarında çalısanlar ile
düsünürler ve yazarlar,
c) Mütekabiliyet esasına dayalı olarak uluslararası sosyal güvenlik sözlesmesi yapılmıs ülke uyruğunda olanlar
hariç olmak üzere, yabancı uyruklu kisilerden hizmet akdi ile çalısanlar,
d) 2/7/1941 tarihli ve 4081 sayılı Çiftçi Mallarının Korunması Hakkında Kanuna göre çalıstırılanlar,
e) 24/4/1930 tarihli ve 1593 sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanununda belirtilen umumî kadınlar,
f) Milli Eğitim Bakanlığı tarafından düzenlenen kurslarda usta öğretici olarak çalıstırılanlar, kamu idarelerinde
ders ücreti karsılığı görev verilenler ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4 üncü maddesinin (C) bendi
kapsamında çalıstırılanlar,
hakkında da uygulanır.
Birinci fıkranın (b) bendi gereği sigortalı sayılanlara iliskin hükümler; 10/7/1953 tarihli ve 6132 sayılı At
Yarısları Hakkında Kanuna tabi jokey ve antrenörler hakkında da uygulanır.
Birinci fıkranın (c) bendi gereği sigortalı sayılanlara iliskin hükümler;
a) Kurulus ve personel kanunları veya diğer kanunlar gereğince seçimle veya atama yoluyla kamu idarelerinde
göreve gelenlerden; bu görevleri sebebiyle kendilerine ilgili kanunlarında Devlet memurları gibi emeklilik hakkı
tanınmıs olanlardan hizmet akdi ile çalısmayanlar,
b) Basbakan, bakanlar, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, belediye baskanları, il encümeninin seçimle gelen
üyeleri,
c) Birinci fıkranın (c) bendi kapsamında iken, bu kapsamdaki kisilerin kurduğu sendikalar ve konfederasyonları
ile sendika subelerinin baskanlıkları ve yönetim kurullarına seçilenlerden aylıksız izne ayrılanlar,
d) Harp okulları ile fakülte ve yüksek okullarda, Türk Silâhlı Kuvvetleri hesabına okuyan veya kendi hesabına
okumakta iken askerî öğrenci olanlar ile astsubay meslek yüksek okulları ve astsubay naspedilmek üzere temel
askerlik eğitimine tâbi tutulan adaylar,
e) Polis Akademisi ile fakülte ve yüksek okullarda, Emniyet Genel Müdürlüğü hesabına okuyan veya kendi
hesabına okumakta iken Emniyet Genel Müdürlüğü hesabına okumaya devam eden öğrenciler,
hakkında da uygulanır.
Dördüncü fıkranın (d) ve (e) bentlerinde belirtilen okulları tamamlamadan ayrılanlar ile bu okulları
tamamlamalarına rağmen görevlerine baslamadan ayrılanların, bu okullarda geçen eğitim süreleri
sigortalılıklarından sayılmaz.
Bu Kanunun kısa vadeli sigorta kollarına iliskin hükümleri bu maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında
sigortalı sayılanlara bu kapsamda oldukları sürece uygulanmaz.
Bu maddenin uygulanmasına iliskin usûl ve esaslar Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Bazı sigorta kollarının uygulanacağı sigortalılar
Madde 5
Kısa ve uzun vadeli sigorta kolları bakımından asağıda sayılan kisiler hakkında uygulanacak sigorta kolları
sunlardır:
a) Hizmet akdi ile çalısmamakla birlikte, ceza infaz kurumları ile tutukevleri bünyesinde olusturulan tesis,
atölye ve benzeri ünitelerde çalıstırılan hükümlü ve tutuklular hakkında, is kazası ve meslek hastalığı ile analık
sigortası uygulanır ve bunlar, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılırlar.
b) (Değisik: 17/4/2008-5754/3 md.) 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununda belirtilen aday
çırak, çırak ve isletmelerde meslekî eğitim gören öğrenciler hakkında is kazası ve meslek hastalığı ile hastalık
sigortası; meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında zorunlu staja tabi tutulan
öğrenciler ile 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 46 ncı maddesine tabi olarak kısmi zamanlı çalıstırılan
öğrencilerden aylık prime esas kazanç tutarı, 82 nci maddeye göre belirlenen günlük prime esas kazanç alt
sınırının otuz katından fazla olmayanlar hakkında ise is kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulanır ve bu
bentte sayılanlar, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılırlar.
c) (Değisik: 17/4/2008-5754/3 md.) Harp malûlleri ile 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele
Kanunu, 3/11/1980 tarihli ve 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanuna göre vazife
malûllüğü aylığı bağlanmıs malûllerden, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamında
sigortalı olarak çalısmaya baslayanların aylıkları kesilmez. 3713 sayılı Kanuna göre aylık bağlanmıs malûller ile
aynı Kanun kapsamına giren olaylar sebebiyle vazife malûllüğü aylığı alan er ve erbasların, 4 üncü maddenin
birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı olmaları halinde de aylıkları kesilmez. Aylıkları kesilmeksizin 4
üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında çalısanlar hakkında uzun vadeli sigorta kolları, 4 üncü
maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamında çalısanlar hakkında ise is kazası ve meslek hastalığı
sigortası hükümleri uygulanır. Đs kazası ve meslek hastalığı sigortası hükümleri uygulananların uzun vadeli
sigorta kollarına tabi olmayı istemeleri halinde, bu isteklerini Kuruma bildirdikleri tarihi takip eden ay basından
itibaren, haklarında uzun vadeli sigorta kolları da uygulanır. Bu fıkra kapsamına girenlerden ayrıca genel sağlık
sigortası primi alınmaz.
d) (Mülga: 17/4/2008-5754/3 md.)
e) Türkiye Đs Kurumu tarafından düzenlenen meslek edindirme, gelistirme ve değistirme eğitimine katılan
kursiyerler, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılırlar ve bunlar hakkında is
kazası ve meslek hastalığı sigortası hükümleri uygulanır.
f) (Mülga: 17/4/2008-5754/3 md.)
g) (Ek: 17/4/2008-5754/3 md.) Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözlesmesi olmayan ülkelerde is üstlenen
isverenlerce yurt dısındaki isyerlerinde çalıstırılmak üzere götürülen Türk isçileri 4 üncü maddenin birinci
fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılır ve bunlar hakkında kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık
sigortası hükümleri uygulanır. Bu sigortalıların uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmak istemeleri halinde, 50
nci maddenin ikinci fıkrasındaki Türkiye’de yasal olarak ikamet etme sartı ile aynı fıkranın (a) bendinde
belirtilen sartlar aranmaksızın haklarında isteğe bağlı sigorta hükümleri uygulanır. Bu kapsamda, isteğe bağlı
sigorta hükümlerinden yararlananlardan ayrıca genel sağlık sigortası primi alınmaz.
Sigortalı sayılmayanlar
Madde 6
Bu Kanunun kısa ve uzun vadeli sigorta kolları hükümlerinin uygulanmasında;
a) Đsverenin isyerinde ücretsiz çalısan esi,
b) Aynı konutta birlikte yasayan ve üçüncü derece dahil bu dereceye kadar hısımlar arasında ve aralarına
dısardan baska kimse katılmaksızın, yasadıkları konut içinde yapılan islerde çalısanlar,
c) (Değisik: 17/4/2008-5754/4 md.) Ev hizmetlerinde çalısanlar (ücretle ve sürekli olarak çalısanlar hariç),
d) Askerlik hizmetlerini er ve erbas olarak yapmakta olanlar ile yedek subay okulu öğrencileri,
e) Yabancı bir ülkede kurulu herhangi bir kurulus tarafından ve o kurulus adına ve hesabına Türkiye'ye bir is için
gönderilen ve yabancı ülkede sosyal sigortaya tâbi olduğunu belgeleyen kisiler ile Türkiye'de kendi adına ve
hesabına bağımsız çalısanlardan, yurt dısında ikamet eden ve o ülke sosyal güvenlik mevzuatına tâbi olanlar,
f) Resmî meslek ve sanat okulları ile yetkili resmî makamların izniyle kurulan meslek veya sanat okullarında ve
yüksek okullarda fiilen normal eğitim süreleri içinde yapılan, tatbikî mahiyetteki yapım ve üretim islerinde
çalısan öğrenciler,
g) Sağlık hizmet sunucuları tarafından ise alıstırılmakta olan veya rehabilite edilen, hasta veya malûller,
h) (Değisik: 17/4/2008-5754/4 md.) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) ve (c) bentleri gereği sigortalı
sayılması gerekenlerden 18 yasını doldurmamıs olanlar,
ı) Kamu idareleri hariç olmak üzere, tarım islerinde veya orman islerinde hizmet akdiyle süreksiz islerde
çalısanlar ile tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalısanlardan; tarımsal faaliyette bulunan ve yıllık
tarımsal faaliyet gelirlerinden, bu faaliyete iliskin masraflar düsüldükten sonra kalan tutarın aylık
ortalamasının, bu Kanunda tanımlanan prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katından az olduğunu
belgeleyenler,
j) (Mülga: 17/4/2008-5754/4 md.)
k) (Değisik: 17/4/2008-5754/4 md.) Kendi adına ve hesabına bağımsız çalısanlardan gelir vergisinden muaf
olup, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olanlardan, aylık faaliyet gelirlerinden bu faaliyetine iliskin masraflar
düsüldükten sonra kalan tutarı, prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katından az olduğunu belgeleyenler,
l) Kamu idarelerinin dıs temsilciliklerinde istihdam edilen ve temsilciliğin bulunduğu ülkede sürekli ikamet izni
veya bu devletin vatandaslığını da haiz bulunan Türk uyruklu sözlesmeli personelden, bulunduğu ülkenin sosyal
güvenlik kurumunda sigortalı olduğunu belgeleyenler ile kamu idarelerinin dıs temsilciliklerinde istihdam edilen
sözlesmeli personelin uluslararası sosyal güvenlik sözlesmeleri çerçevesinde ve temsilciliğin bulunduğu ülkenin
ilgili mevzuatının zorunlu kıldığı hallerde, isverenleri tarafından bulunulan ülkede sosyal sigorta kapsamında
sigortalı yapılanlar,
4 üncü ve 5 inci maddelere göre sigortalı sayılmaz.
(h) bendinin uygulanmasıyla ilgili olarak, bir meslek veya sanat okulunu bitirenlerden, 22/11/2001 tarihli ve
4721 sayılı Türk Medenî Kanunu hükümlerine göre mahkemece ergin kılınmak suretiyle, öğrenimleriyle ilgili
görevlerde çalısanlar hakkında 18 yasın bitirilmis olması sartı aranmaz.
Birinci fıkranın (ı) bendinin uygulanmasında, Türkiye Ziraat Odaları Birliğinin görüsü alınır.
Bu maddenin uygulamasına iliskin usûl ve esaslar, Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Sigortalılığın baslangıcı
Madde 7
Sigorta hak ve yükümlülükleri 4 üncü maddenin birinci fıkrasının;
a) (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için çalısmaya, meslekî eğitime veya zorunlu staja basladıkları
tarihten,
b) (Değisik: 17/4/2008-5754/5 md.) (b) bendi kapsamında sigortalı sayılanlardan, gelir vergisi mükellefi olanlar
ile sahıs sirketlerinden kolektif, adi komandit sirketlerin komandite ve komanditer ortakları ve donatma istiraki
ortaklarının vergi mükellefiyetlerinin basladıkları tarihten; sermaye sirketlerinden limited sirket ortakları ile
sermayesi paylara bölünmüs komandit sirketlerin komandite ortaklarının, sirketin ticaret sicil memurluklarınca
tescil edildikleri tarihten; anonim sirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortaklarının yönetim kuruluna
seçildikleri tarihten; gelir vergisinden muaf olanların ise esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı oldukları tarihten;
tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalısanlar için tarımsal faaliyetlerinin kanunla kurulu ilgili meslek
kuruluslarınca veya kendilerince, bir yıl içinde bildirilmesi halinde kaydedildiği tarihten, bu süre içinde
bildirilmemesi halinde ise bildirimin Kuruma yapıldığı tarihten; köy ve mahalle muhtarları için seçildikleri
tarihten; 4 üncü maddenin üçüncü fıkrasında belirtilenler için ise lisans belgesine istinaden fiilen çalısmaya
basladıkları tarihten,
c) (Değisik: 17/4/2008-5754/5 md.) (c) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için, göreve basladıkları veya bu
Kanunun 4 üncü maddesinin dördüncü fıkrasının (d) ve (e) bentleri kapsamındaki okullarda öğrenime
basladıkları tarihten,
itibaren baslar.
Birinci fıkranın (b) bendinin uygulanmasında, gelir vergisinden muaf olanlar ile tarımda kendi adına ve hesabına
bağımsız çalısanların kayıt ve tescil islemleri ile ilgili olarak kanunla kurulmus ilgili meslek kuruluslarının
görüsleri alınır.
Sigortalı bildirimi ve tescili
Madde 8
(Değisik birinci fıkra: 17/4/2008-5754/6 md.) Đsverenler, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi
kapsamında sigortalı sayılan kisileri, 7 nci maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen sigortalılık
baslangıç tarihinden önce, sigortalı ise giris bildirgesi ile Kuruma bildirmekle yükümlüdür. Ancak isveren
tarafından sigortalı ise giris bildirgesi;
a) Đnsaat, balıkçılık ve tarım isyerlerinde ise baslatılacak sigortalılar için, en geç çalısmaya baslatıldığı gün,
b) Yabancı ülkelere sefer yapan ulastırma araçlarına sefer esnasında alınarak çalıstırılanlar ile Kuruma ilk defa
isyeri bildirgesi verilecek isyerlerinde; ilk defa sigortalı çalıstırmaya baslanılan tarihten itibaren bir ay içinde
çalısmaya baslayan sigortalılar için, çalısmaya basladıkları tarihten itibaren en geç söz konusu bir aylık sürenin
dolduğu tarihe kadar,
c) Kamu idarelerince istihdam edilen 4447 sayılı Đssizlik Sigortası Kanununa göre issizlik sigortasına tabi olmayan
sözlesmeli personel ile kamu idarelerince yurt dısı görevde çalısmak üzere ise alınanların, çalısmaya
basladıkları tarihten itibaren bir ay içinde,
Kuruma verilmesi halinde, sigortalılık baslangıcından önce bildirilmis sayılır.
Sigortalılar, çalısmaya basladıkları tarihten itibaren en geç bir ay içinde, sigortalı olarak çalısmaya
basladıklarını Kuruma bildirirler. Ancak, sigortalının kendini bildirmemesi, sigortalı aleyhine delil teskil etmez.
(Değisik üçüncü fıkra: 17/4/2008-5754/6 md.) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt
bendinde bulunanlar hariç olmak üzere diğer alt bentleri kapsamında sigortalı sayılan kisiler için 7 nci
maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen sigortalılık baslangıcından; (4) numaralı alt bendi
kapsamında sigortalı sayılanlar için ise kanunla kurulu meslek kuruluslarına kayıt tarihinden itibaren kendi
mevzuatına göre kayıt veya tescili yapan ilgili kurum, kurulus ve birlikler, vergi daireleri ve esnaf sicil
memurluğu sigortalı ise giris bildirgesi düzenleyerek Kuruma vermekle yükümlüdür. 4 üncü maddenin birinci
fıkrasının (b) bendinin (1), (2) ve (3) numaralı alt bentlerinde sayılanların bildirimleri en geç 15 gün, (4)
numaralı alt bendinde sayılanların bildirimleri ise en geç bir ay içinde yapılır. Ayrıca 4 üncü maddenin birinci
fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendinde sayılanların kendileri tarafından da sigortalılık bildirimleri
yapılabilir. 4 üncü maddenin üçüncü fıkrasında belirtilenlerin ise çalısmaya basladıkları tarihten itibaren en geç
bir ay içinde tescil eden kurulus tarafından Kuruma bildirilmesi zorunludur. Kurum bu bildirimlerden itibaren
bir ay içinde tescili yapılan kisilere, sigortalılık hak ve yükümlülüklerinin basladığını bildirir.
(Mülga dördüncü fıkra: 17/4/2008-5754/6 md.)
(Değisik besinci fıkra: 17/4/2008-5754/6 md.) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı
sayılan kisileri çalıstıracak isverenler, bu kapsamda ilk defa veya tekrar çalıstırmaya baslattıkları kisileri, 7 nci
maddenin birinci fıkrasının (c) bendinde belirtilen sigortalılık baslangıcından itibaren, onbes gün içinde sigortalı
ise giris bildirgesi ile Kuruma bildirmekle yükümlüdürler. Aynı kamu idaresinin farklı birimleri arasındaki naklen
tayin ve görevlendirmelerde bildirim yapılmaz.
(Mülga altıncı fıkra: 17/4/2008-5754/6 md.)
Kamu idareleri ile bankalar, Kurumca sağlanacak elektronik altyapıdan yararlanmak suretiyle, Kurumca
belirlenecek islemlerde, islem yaptığı kisilerin sigortalılık bakımından tescilli olup olmadığını kontrol etmek ve
sigortasız olduğunu tespit ettiği kisileri, Kuruma bildirmekle yükümlüdürler.
Bu maddenin ikinci ve besinci fıkraları hariç olmak üzere, diğer fıkralarında belirtilen yükümlülükleri yerine
getirmeyen ilgililer hakkında, 102 nci madde hükümlerine göre idarî para cezası uygulanır.
Sigortalı ise giris bildirgesinin sekli ve içeriği, bildirgenin verilme yöntemleri ve bu maddenin uygulanmasına
iliskin diğer usûl ve esaslar, Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Sigortalılığın sona ermesi
Madde 9
Kısa ve uzun vadeli sigorta kolları bakımından sigortalılık;
a) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıların, hizmet akdinin sona erdiği tarihten,
b) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalıların;
1) Gelir vergisi mükellefi olanlar için, mükellefiyetlerini gerektiren faaliyetlerine son verdikleri tarihten,
2) (Değisik: 17/4/2008-5754/7 md.) Gelir vergisinden muaf olanlar için, esnaf ve sanatkâr sicili kaydının
silindiği veya 6 ncı maddenin birinci fıkrasının (k) bendi kapsamına girdiği tarihten,
3) (Değisik: 17/4/2008-5754/7 md.) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (3) numaralı alt bendi kapsamına
girenlerden, sahıs sirketlerinden kolektif, adi komandit sirketlerin komandite ve komanditer ortakları ve
donatma istiraki ortaklarının vergi mükellefiyetlerinin sona erdiği tarihten, sermayesi paylara bölünmüs
komandit sirketlerin komandite ortaklarının, sirketin ticaret sicil memurluğundan kaydının silindiği tarihten,
limited sirket ortaklarından hisselerinin tamamını devreden sigortalıların, hisse devrinin yapılmasına ortaklar
kurulunca karar verildiği tarihten, anonim sirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortaklarının yönetim kurulu
üyeliklerinin sona erdiği tarihten, iflas veya tasfiye durumu ile münfesih duruma düsen sirketler için ortağın
talep etmesi halinde, mahkeme kararı ile iflasın, tasfiyenin açılmasına, ortaklar kurulu kararı ile tasfiyenin
baslamasına veya sirketin münfesih duruma düsmesine karar verildiği, ortakların talepte bulunmaması halinde,
mahkemece iflasın kapatılmasına karar verildiği, tasfiyesi sonuçlanan sirketlerin ortaklıklarının ise tasfiye
kurulu kararının ticaret sicili memurluğunca tescil edildiği tarihten,
4) (Mülga: 17/4/2008-5754/7 md.)
5) Tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalısanlar için, tarımsal faaliyetlerinin sona erdiği veya 6 ncı
maddenin birinci fıkrasının (ı) bendi kapsamına girdiği tarihten,
6) Köy ve mahalle muhtarlarının, muhtarlık görevlerinin sona erdiği tarihten,
7) Herhangi bir yabancı ülkede ikamet eden ve o ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olarak çalısmaya basladığı
veya ikamet esasına bağlı olarak, o ülke sosyal güvenlik sistemine dahil olduğu tarihten,
8) (Değisik: 17/4/2008-5754/7 md.) (3) numaralı alt bent kapsamında iflas veya tasfiye durumu ile münfesih
duruma düsen sirketlerin ortaklarından 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında çalısmaya
baslayanların, çalısmaya basladıkları tarihten,
9) Köy ve mahalle muhtarlarından; kendi adına ve hesabına bağımsız çalısmasından dolayı gelir vergisi
mükellefiyeti bulunanlar hariç, aynı zamanda hizmet akdi ile çalısanların çalısmaya basladığı tarihten,
10) (Değisik: 17/4/2008-5754/7 md.) Gelir vergisinden muaf olan, ancak esnaf ve sanatkârlar sicili kaydına
istinaden 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı sayılanlardan, bu sigortalılıklarının
devamı sırasında, hizmet akdi ile çalısanların çalısmaya basladığı tarihten,
c) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı sayılanların;
1) (Değisik: 17/4/2008-5754/7 md.) Ölüm veya aylık bağlanmasını gerektiren hallerde görev aylıklarının
kesildiği tarihi, 8/6/1949 tarihli ve 5434 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesinde belirtilen yas hadleri ile sıhhi izin
sürelerinin doldurulması halinde ise bu süre ve hadlerin doldurulduğu tarihleri takip eden aybasından,
2) (Değisik: 17/4/2008-5754/7 md.) Diğer hallerde ise görevden ayrıldıkları tarihten,
d) 5 inci madde gereği bazı sigorta kollarına tâbi tutulanların, sigortalı sayılmalarını gerektiren halin sona erdiği
tarihten,
e) 6 ncı maddenin birinci fıkrasının (l) bendi kapsamında olanlardan, çalısmakta iken bulunduğu ülkenin sosyal
güvenlik kurumu ile irtibatlandırılanlar ile uluslararası sosyal güvenlik sözlesmeleri çerçevesinde, seçimini bu
yönde kullananlar için sigortalandıkları tarihten,
itibaren sona erer.
Ancak, hastalık ve analık hükümlerinin uygulanmasında sigortalılık;
a) Đlgili kanunlar gereği sigortalının ücretsiz izinli olması, greve istirak etmesi veya isverenin lokavt yapması
hallerinde, bu hallerin sona ermesini,
b) Diğer hallerde ise birinci fıkrada belirtilen tarihleri,
takip eden onuncu günden baslanarak yitirilmis sayılır.
Birinci fıkranın (a), (c) ve (d) bentlerine göre sigortalılığı sona erenlerin durumları isverenleri tarafından, (b)
bendinde belirtilen sekillerde sona erenlerin durumları ise kendileri ve sözü edilen bentte belirtilen faaliyetin
sona erme halinin bildirildiği kuruluslar veya vergi daireleri tarafından, en geç on gün içinde Kuruma bildirilir.
Bu kisilerin meslek kuruluslarına ya da vergi dairelerine olan yükümlülüklerini yerine getirmemis olmaları,
sigortalılığın sona ermesine iliskin belge ya da bilginin verilmesine engel teskil etmez.
Birinci fıkranın (e) bendine göre sigortalılığı sona erenler ile 8 inci maddenin birinci fıkrasının (c) bendine göre
bildirimi yapılan sigortalıların, sigortalılığının sona ermesine iliskin bildirimleri, üç ay içinde Kuruma yapılır.
Bu maddenin uygulanmasına iliskin usûl ve esaslar, Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Sigortalıların isleri nedeniyle geçici olarak yurt dısında bulunmaları
Madde 10
4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde sayılan sigortalıların isverenleri tarafından geçici görevle yurt
dısına gönderilmeleri, (c) bendinde sayılan sigortalıların mevzuatlarında belirtilen usûle uygun olarak yurt
dısına gönderilmeleri veya (b) bendinde sayılanların sigortalılığa esas çalısması nedeniyle yurt dısında
bulunmaları halinde, bu görevleri yaptıkları sürece, sigortalıların ve isverenlerin sosyal sigortaya iliskin hak ve
yükümlülükleri devam eder.
(Mülga ikinci fıkra: 17/4/2008-5754/67 md.)
ĐKĐNCĐ BÖLÜM
Đsyerleri ve Đsverenlere Đliskin Hükümler
Đsyeri, isyerinin bildirilmesi, devri, intikali ve nakli
Madde 11
Đsyeri, sigortalı sayılanların maddî olan ve olmayan unsurlar ile birlikte islerini yaptıkları yerlerdir.
Đsyerinde üretilen mal veya verilen hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında
örgütlenen isyerine bağlı yerler, dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden
veya meslek eğitimi yerleri, avlu ve büro gibi diğer eklentiler ile araçlar da isyerinden sayılır.
Đsveren, örneği Kurumca hazırlanacak isyeri bildirgesini en geç sigortalı çalıstırmaya basladığı tarihte, Kuruma
vermekle yükümlüdür. Sirket kurulusu asamasında, çalıstıracağı sigortalı sayısını ve bunların ise baslama
tarihini, ticaret sicili memurluklarına bildiren isverenlerin, bu bildirimleri Kuruma yapılmıs sayılır. Ticaret sicili
memurlukları, kendilerine yapılan bu bildirimi en geç on gün içinde Kuruma bildirmek zorundadır.
29/6/1956 tarihli ve 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine tâbi sirketlerin nevilerinin değismesi,
birlesmesi veya diğer bir sirkete katılması durumunda, bu hususların ticaret siciline tesciline iliskin ilân tarihini;
adi sirketlerde sirkete yeni ortak alınması durumunda ise en geç yeni ortağın alındığı tarihi takip eden on gün
içinde, isyeri bildirgesi ile Kuruma bildirilmek zorundadır.
Đsyerinin faaliyette bulunduğu adresten baska bir ildeki adrese nakledilmesi, sigortalı çalıstırılan bir isin veya
isyerinin baska bir isverene devredilmesi veya intikal etmesi halinde, isyerinin nakledildiği, yeni isverenin isi
veya isyerini devraldığı tarihi takip eden on gün içinde, isyerinin miras yoluyla intikali halinde ise mirasçıları,
ölüm tarihinden itibaren en geç üç ay içinde, isyeri bildirgesini Kuruma vermekle yükümlüdür. Đsyerinin aynı il
sınırları içinde Kurumun diğer bir ünitesinin görev alanına giren baska bir adrese nakledilmesi halinde, adres
değisikliğinin yazı ile bildirilmesi yeterlidir. Bu islerde çalısan sigortalıların, sigorta hak ve yükümlülükleri
devam eder.
Valilikler, belediyeler ve ruhsat vermeye yetkili diğer kamu ve özel hukuk tüzel kisileri, yapı ruhsatı ve diğer
tüm ruhsat veya ruhsat niteliği tasıyan islemlerine iliskin bilgi ve belgeler ile varsa bunların verilmesine esas
olan istihdama iliskin bilgileri, verildiği tarihten itibaren bir ay içinde Kuruma bildirmekle yükümlüdürler.
Bu maddede belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyenler hakkında, 102 nci maddenin birinci fıkrasının (b)
bendi uyarınca idarî para cezası uygulanır. Đdarî para cezası uygulanması, bu yükümlülüklerin yerine
getirilmesine engel teskil etmez.
Alt isveren, asıl isverenin isyerinde çalıstırdığı sigortalıları, isverenle aralarında yaptıkları sözlesmenin ibrazı
kaydıyla, Kurumdan alacağı özel bir numara ile asıl isverenin kayıtlı olduğu dosyadan bildirir.
Đsyeri bildirgesinin verilmemesi veya geç verilmesi, bu Kanunda belirtilen hak ve yükümlülükleri ortadan
kaldırmaz. Đsyeri bildirgesinin sekli ve içeriği ile bu maddenin uygulanmasına iliskin usûl ve esaslar Kurum
tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Đsveren, isveren vekili, geçici is iliskisi kurulan isveren ve alt isveren
Madde 12
4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentlerine göre sigortalı sayılan kisileri çalıstıran gerçek veya tüzel
kisiler ile tüzel kisiliği olmayan kurum ve kuruluslar isverendir.
Đsveren adına ve hesabına, isin veya görülen hizmetin bütününün yönetim görevini yapan kimse, isveren
vekilidir. Bu Kanunda geçen isveren deyimi, isveren vekilini de kapsar. Đsveren vekili ve 4857 sayılı Đs
Kanununda tanımlanan geçici is iliskisi kurulan isveren, bu Kanunda belirtilen yükümlülüklerinden dolayı isveren
ile birlikte müstereken ve müteselsilen sorumludur.
4 üncü maddenin ikinci fıkrasının (a) bendine tâbi olanlar hakkında, isverenlerin bu Kanunda belirtilen
yükümlülükleri, bunları çalıstıran isçi sendikaları ve konfederasyonları veya isveren tarafından; 4 üncü
maddenin dördüncü fıkrasına tâbi olanlar hakkında, isverenlerin bu Kanunda belirtilen yükümlülükleri, bunları
çalıstıran kamu idareleri veya eğitim gördükleri okullar tarafından yerine getirilir.
2/7/1941 tarihli ve 4081 sayılı Çiftçi Mallarının Korunması Hakkında Kanuna göre çalıstırılanlar hakkında,
isverenlerin bu Kanunda belirtilen yükümlülükleri, bunları çalıstırmaya yetkili makam tarafından yerine
getirilir.
Ceza infaz kurumları ile tutukevleri bünyesinde olusturulan tesis, atölye ve benzeri ünitelerde çalıstırılan
hükümlü ve tutukluların isvereni, Ceza Đnfaz Kurumları ile Tutukevleri Đs Yurtları Kurumu, isveren vekilleri ise
Ceza Đnfaz Kurumları ile Tutukevleri Đs Yurtları Kurumunun sorumlu müdür ve amirleridir.
Bir isverenden, isyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine iliskin bir iste veya bir isin bölüm veya
eklentilerinde, is alan ve bu is için görevlendirdiği sigortalıları çalıstıran üçüncü kisiye alt isveren denir.
Sigortalılar, üçüncü bir kisinin aracılığı ile ise girmis ve bunlarla sözlesme yapmıs olsalar dahi, asıl isveren, bu
Kanunun isverene yüklediği yükümlülüklerden dolayı alt isveren ile birlikte sorumludur.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Hizmet Akdiyle veya Kendi Adına ve Hesabına Bağımsız Çalısan Sigortalıların Tabi Olduğu Kısa Vadeli Sigorta
Hükümleri
Đs kazasının tanımı, bildirilmesi ve sorusturulması
Madde 13
Đs kazası;
a) Sigortalının isyerinde bulunduğu sırada,
b) (Değisik: 17/4/2008-5754/8 md.) Đsveren tarafından yürütülmekte olan is nedeniyle sigortalı kendi adına ve
hesabına bağımsız çalısıyorsa yürütmekte olduğu is nedeniyle,
c) Bir isverene bağlı olarak çalısan sigortalının, görevli olarak isyeri dısında baska bir yere gönderilmesi
nedeniyle asıl isini yapmaksızın geçen zamanlarda,
d) (Değisik: 17/4/2008-5754/8 md.) Bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki
emziren kadın sigortalının, is mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
e) Sigortalıların, isverence sağlanan bir tasıtla isin yapıldığı yere gidis gelisi sırasında,
meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özüre uğratan olaydır.
Đs kazasının 4 üncü maddenin birinci fıkrasının;
a) (a) bendi ile 5 inci madde kapsamında bulunan sigortalılar bakımından bunları çalıstıran isveren tarafından, o
yer yetkili kolluk kuvvetlerine derhal ve Kuruma da en geç kazadan sonraki üç isgünü içinde,
b) (b) bendi kapsamında bulunan sigortalı bakımından kendisi tarafından, bir ayı geçmemek sartıyla
rahatsızlığının bildirim yapmaya engel olmadığı günden sonra üç isgünü içinde,
c) (Mülga: 17/4/2008-5754/8 md.)
(Değisik paragraf: 17/4/2008-5754/8 md.) is kazası ve meslek hastalığı bildirgesi ile doğrudan ya da taahhütlü
posta ile Kuruma bildirilmesi zorunludur. Bu fıkranın (a) bendinde belirtilen süre, is kazasının isverenin kontrolü
dısındaki yerlerde meydana gelmesi halinde, is kazasının öğrenildiği tarihten itibaren baslar.
Kuruma bildirilen olayın is kazası sayılıp sayılmayacağı hakkında bir karara varılabilmesi için gerektiğinde,
Kurumun denetim ve kontrol ile yetkilendirilen memurları tarafından veya Bakanlık is müfettisleri vasıtasıyla
sorusturma yapılabilir. Bu sorusturma sonunda yazılı olarak bildirilen hususların gerçeğe uymadığı ve olayın is
kazası olmadığı anlasılırsa, Kurumca bu olay için yersiz olarak yapılmıs bulunan ödemeler, ödemenin yapıldığı
tarihten itibaren gerçeğe aykırı bildirimde bulunanlardan, 96 ncı madde hükmüne göre tahsil edilir.
Đs kazası ve meslek hastalığı bildirgesinin sekli ve içeriği, verilme usûlü ile bu maddenin uygulanmasına iliskin
usûl ve esaslar, Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Meslek hastalığının tanımı, bildirilmesi ve sorusturulması
Madde 14- Meslek hastalığı, sigortalının çalıstığı veya yaptığı isin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple
veya isin yürütüm sartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük
halleridir.
Sigortalının çalıstığı isten dolayı meslek hastalığına tutulduğunun;
a) Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları tarafından usûlüne uygun olarak düzenlenen sağlık kurulu
raporu ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi,
b) Kurumca gerekli görüldüğü hallerde, isyerindeki çalısma sartlarını ve buna bağlı tıbbî sonuçlarını ortaya
koyan denetim raporları ve gerekli diğer belgelerin incelenmesi,
sonucu Kurum Sağlık Kurulu tarafından tespit edilmesi zorunludur.
Meslek hastalığı, isten ayrıldıktan sonra meydana çıkmıs ve sigortalı olarak çalıstığı isten kaynaklanmıs ise,
sigortalının bu Kanunla sağlanan haklardan yararlanabilmesi için, eski isinden fiilen ayrılmasıyla hastalığın
meydana çıkması arasında bu hastalık için Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikte belirtilen süreden daha
uzun bir zamanın geçmemis olması sarttır. Bu durumdaki kisiler, gerekli belgelerle Kuruma müracaat
edebilirler. Herhangi bir meslek hastalığının klinik ve laboratuvar bulgularıyla belirlendiği ve meslek hastalığına
yol açan etkenin isyerindeki inceleme sonunda tespit edildiği hallerde, meslek hastalıkları listesindeki
yükümlülük süresi asılmıs olsa bile, söz konusu hastalık Kurumun veya ilgilinin basvurusu üzerine Sosyal Sigorta
Yüksek Sağlık Kurulunun onayı ile meslek hastalığı sayılabilir.
Meslek hastalığının 4 üncü maddenin birinci fıkrasının;
a) (a) bendi ile 5 inci madde kapsamında bulunan sigortalılar bakımından, sigortalının meslek hastalığına
tutulduğunu öğrenen veya bu durum kendisine bildirilen isveren tarafından,
b) (b) bendi kapsamındaki sigortalı bakımından ise kendisi tarafından,
bu durumun öğrenildiği günden baslayarak üç isgünü içinde, is kazası ve meslek hastalığı bildirgesi ile Kuruma
bildirilmesi zorunludur. Bu yükümlülüğü yerine getirmeyen veya yazılı olarak bildirilen hususları kasten eksik ya
da yanlıs bildiren isverene veya 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki sigortalıya, Kurumca
bu durum için yapılmıs bulunan masraflar ile ödenmisse geçici is göremezlik ödenekleri rücû edilir.
Meslek hastalığı ile ilgili bildirimler üzerine gerekli sorusturmalar, Kurumun denetim ve kontrol ile
yetkilendirilen memurları tarafından veya Bakanlık is müfettisleri vasıtasıyla yaptırılabilir.
Hangi hallerin meslek hastalığı sayılacağı, is kazası ve meslek hastalığı bildirgesinin sekli ve içeriği, verilme
usûlü ile bu maddenin uygulanmasına iliskin diğer usûl ve esaslar, Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikte
düzenlenir. Yönetmelikte belirlenmis hastalıklar dısında herhangi bir hastalığın meslek hastalığı sayılıp
sayılmaması hususunda çıkabilecek uyusmazlıklar, Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunca karara bağlanır.
Hastalık ve analık hali
Madde 15 (Değisik: 17/4/2008-5754/9 md.)
4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalının, is kazası ve meslek hastalığı
dısında kalan ve is göremezliğine neden olan rahatsızlıklar, hastalık halidir.
4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalı kadının veya sigortalı erkeğin
sigortalı olmayan esinin, kendi çalısmalarından dolayı gelir veya aylık alan kadının ya da gelir veya aylık alan
erkeğin sigortalı olmayan esinin gebeliğinin basladığı tarihten itibaren doğumdan sonraki ilk sekiz haftalık,
çoğul gebelik halinde ise ilk on haftalık süreye kadar olan gebelik ve analık haliyle ilgili rahatsızlık ve özürlülük
halleri analık hali kabul edilir.
Đs kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık sigortasından sağlanan haklar
Madde 16 (Değisik: 17/4/2008-5754/10 md.)
Đs kazası veya meslek hastalığı sigortasından sağlanan haklar sunlardır:
a) Sigortalıya, geçici is göremezlik süresince günlük geçici is göremezlik ödeneği verilmesi.
b) Sigortalıya sürekli is göremezlik geliri bağlanması.
c) Đs kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine, gelir bağlanması.
d) Gelir bağlanmıs olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi.
e) Đs kazası ve meslek hastalığı sonucu ölen sigortalı için cenaze ödeneği verilmesi.
Hastalık ve analık sigortasından sigortalıya hastalık veya analık hallerine bağlı olarak ortaya çıkan is göremezlik
süresince, günlük geçici is göremezlik ödeneği verilir.
Analık sigortasından sigortalı kadına veya sigortalı olmayan karısının doğum yapması nedeniyle sigortalı erkeğe,
bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalılardan; kendi
çalısmalarından dolayı gelir veya aylık alan kadına ya da gelir veya aylık alan erkeğin sigortalı olmayan esine,
her çocuk için yasaması sartıyla doğum tarihinde geçerli olan ve Kurum Yönetim Kurulunca belirlenip Bakan
tarafından onaylanan tarife üzerinden emzirme ödeneği verilir.
Sigortalı kadına veya sigortalı olmayan esinin doğum yapması nedeniyle sigortalı erkeğe emzirme ödeneği
verilebilmesi için, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının;
a) (a) bendi kapsamında olanlar için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları
primi bildirilmis olması,
b) (b) bendi kapsamında olanlar için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları
primi yatırılmıs ve genel sağlık sigortası primi dahil prim ve prime iliskin her türlü borçlarının ödenmis olması,
sarttır.
Emzirme ödeneğine hak kazanan sigortalılardan 9 uncu maddeye göre sigortalılığı sona erenlerin, bu tarihten
baslamak üzere üçyüz gün içinde çocukları doğarsa, sigortalı kadın veya esi analık sigortası haklarından
yararlanacak sigortalı erkek, doğum tarihinden önceki onbes ay içinde en az 120 gün prim ödenmis olması
sartıyla emzirme ödeneğinden yararlandırılır.
Ödenek ve gelirlere esas tutulacak günlük kazanç (2)
Madde 17
Đs kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde verilecek ödeneklerin veya bağlanacak gelirlerin
hesabına esas tutulacak günlük kazanç; is kazasının veya doğumun olduğu tarihten, meslek hastalığı veya
hastalık halinde ise is göremezliğin basladığı tarihten önceki oniki aydaki son üç ay içinde 80 inci maddeye göre
hesaplanacak prime esas kazançlar toplamının, bu kazançlara esas prim ödeme gün sayısına bölünmesi
suretiyle hesaplanır. (Mülga son cümle: 17/4/2008-5754/67 md.)
Oniki aylık dönemde çalısmamıs ve ücret almamıs olan sigortalı, çalısmaya basladığı ay içinde is kazası veya
meslek hastalığı nedeniyle is göremezliğe uğrarsa verilecek ödeneklerin veya bağlanacak gelirlerin hesabına
esas günlük kazanç; çalısmaya basladığı tarih ile is göremezliğinin basladığı tarih arasındaki sürede elde ettiği
prime esas günlük kazanç toplamının, çalıstığı gün sayısına bölünmesi suretiyle; çalısmaya basladığı gün is
kazasına uğraması halinde ise aynı veya emsal iste çalısan benzeri bir sigortalının günlük kazancı esas tutulur.
4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi gereği sigortalı sayılanların ödenek veya gelire esas günlük
kazançlarının hesabında:
a) Prim, ikramiye ve bu nitelikteki arızi ödemeler dikkate alınmıs ise ödenek ve gelire esas alınacak günlük
kazanç, ücret toplamının ücret alınan gün sayısına bölünmesiyle hesaplanacak günlük kazanca, % 50 oranında
bir ekleme yapılarak bulunan tutardan çok olamaz.
b) Đdare veya yargı mercilerince verilen karar gereğince yapılan ücret, ikramiye, zam, tazminat ve bu
mahiyetteki ödemelerden, ödenek ve gelirin hesabına esas alınan üç aylık dönemden önceki aylara iliskin
olanlar dikkate alınmaz.
Meslek hastalığı, sigortalının sigortalı olarak çalıstığı son isinden ayrıldığı tarihten bir yıl geçtikten sonra
meydana çıkmıs ise, günlük kazancı bu son isinden ayrıldığı tarih esas alınarak yukarıdaki fıkralara göre
hesaplanır.
Đs kazası ile meslek hastalığı sigortasından bağlanacak gelirlere esas tutulacak aylık kazanç, yukarıdaki
hükümlere göre hesaplanacak günlük kazancın otuz katıdır.
Geçici is göremezlik ödeneği
Madde 18
Kurumca yetkilendirilen hekim veya sağlık kurullarından istirahat raporu alınmıs olması sartıyla;
a) Đs kazası veya meslek hastalığı nedeniyle is göremezliğe uğrayan sigortalıya her gün için,
b) (Değisik: 17/4/2008-5754/11 md.) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi ile 5 inci madde kapsamındaki
sigortalılardan hastalık sigortasına tabi olanların hastalık sebebiyle is göremezliğe uğraması halinde, is
göremezliğin basladığı tarihten önceki bir yıl içinde en az doksan gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmis olması
sartıyla geçici is göremezliğin üçüncü gününden baslamak üzere her gün için,
c) (Değisik: 17/4/2008-5754/11 md.) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi ile (b) bendinde belirtilen
muhtarlar ile aynı bendin (1), (2) ve (4) numaralı alt bentleri kapsamındaki sigortalı kadının analığı halinde,
doğumdan önceki bir yıl içinde en az doksan gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmis olması sartıyla, doğumdan
önceki ve sonraki sekizer haftalık sürede, çoğul gebelik halinde ise doğumdan önceki sekiz haftalık süreye iki
haftalık süre ilâve edilerek çalısmadığı her gün için,
d) (Değisik: 17/4/2008-5754/11 md.) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi ile (b) bendinde belirtilen
muhtarlar ile aynı bendin (1), (2) ve (4) numaralı alt bentleri kapsamındaki sigortalı kadının isteği ve hekimin
onayı ile doğuma üç hafta kalıncaya kadar çalısılması halinde, doğum sonrası istirahat süresine eklenen süreler
için,
geçici is göremezlik ödeneği verilir.
(Değisik ikinci fıkra: 17/4/2008-5754/11 md.) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendine göre sigortalı
sayılanlara is kazası veya meslek hastalığı ya da analık halinde geçici is göremezlik ödeneği, genel sağlık
sigortası dahil prim ve prime iliskin her türlü borçlarının ödenmis olması sartıyla yatarak tedavi süresince veya
yatarak tedavi sonrası bu tedavinin gereği olarak istirahat raporu aldıkları sürede ödenir. Ancak bu maddenin
birinci fıkrasının (c) bendine göre doğum öncesi ve doğum sonrası çalısmadığı sürelerde geçici is göremezlik
ödeneğinin ödenebilmesi için yatarak tedavi sartı aranmaz.
(Değisik üçüncü fıkra: 17/4/2008-5754/11 md.) Đs kazası, meslek hastalığı, hastalık ve sigortalı kadının analığı
halinde verilecek geçici is göremezlik ödeneği, yatarak tedavilerde 17 nci maddeye göre hesaplanacak günlük
kazancının yarısı, ayaktan tedavilerde ise üçte ikisidir.
Sigorta prim ve ödeneklerinin hesabına esas tutulacak günlük kazançların alt sınırında meydana gelecek
değisikliklerde, yeniden tespit edilen alt sınırın altında bir günlük kazanç üzerinden ödenek almakta
bulunanların veya almaya hak kazanmıs veya kazanacak olanların bu ödenekleri, günlük kazançlarının alt
sınırındaki değisikliklerin yürürlüğe girdiği tarihten baslayarak değistirilmis günlük kazançların alt sınırına göre
ödenir.
Bir sigortalıda is kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinden birkaçı birlesirse, geçici is göremezlik
ödeneklerinden en yükseği verilir.
Geçici is göremezlik ödenekleri, toplu is sözlesmesi yapılan isyerleri ile kamu idarelerinin isverenleri tarafından
Kurumca belirlenen usûl ve esaslara göre Kurum adına sigortalılara ödenerek, daha sonra Kurum ile
mahsuplasmak suretiyle tahsil edilebilir.
Geçici is göremezlik ödeneklerinin ödeme zamanı ile bu maddenin uygulanmasına iliskin diğer usûl ve esaslar,
Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Sürekli is göremezlik gelirine hak kazanma, hesaplanması, baslangıcı ve birden çok is kazası ve meslek hastalığı
hali
Madde 19
(Değisik birinci fıkra: 17/4/2008-5754/12 md.) Đs kazası veya meslek hastalığı sonucu olusan hastalık ve özürler
nedeniyle Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurulları tarafından verilen raporlara
istinaden Kurum Sağlık Kurulunca meslekte kazanma gücü en az % 10 oranında azalmıs bulunduğu tespit edilen
sigortalı, sürekli is göremezlik gelirine hak kazanır.
Sürekli is göremezlik geliri bağlanmıs olan sigortalının yeniden tedavi ettirilmesi halinde meslekte kazanma
gücünü ne oranda yitirdiği, birinci fıkrada belirtilen sağlık kurullarından alınacak raporlara göre yeniden tespit
olunur.
Sürekli is göremezlik geliri, sigortalının mesleğinde kazanma gücünün kaybı oranına göre hesaplanır. Sürekli
tam is göremezlikte sigortalıya, 17 nci maddeye göre hesaplanan aylık kazancının % 70'i oranında gelir bağlanır.
Sürekli kısmî is göremezlikte sigortalıya bağlanacak gelir, tam is göremezlik geliri gibi hesaplanarak bunun is
göremezlik derecesi oranındaki tutarı kendisine ödenir. Sigortalı, baska birinin sürekli bakımına muhtaç ise gelir
bağlama oranı % 100 olarak uygulanır.
4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendine göre sigortalı sayılanlara, sürekli is göremezlik geliri
bağlanabilmesi için, kendi sigortalılığından dolayı, genel sağlık sigortası dahil prim ve prime iliskin her türlü
borçlarının ödenmis olması zorunludur. (1)
(Mülga besinci fıkra: 17/4/2008-5754/12 md.)
(Mülga altıncı fıkra: 17/4/2008-5754/12 md.)
Yukarıdaki fıkralara göre hesaplanan gelir, günlük kazanç hesabına giren son ay ile gelir baslangıç tarihi
arasında 55 inci maddenin ikinci fıkrası hükmüne göre artırılarak belirlenir.
Sigortalının sürekli is göremezlik geliri;
a) Geçici is göremezlik ödeneğinin sona erdiği tarihi,
b) Geçici is göremezlik tespit edilemeden sürekli is göremezlik durumuna girilmisse, buna ait sağlık kurulu
raporu tarihini,
takip eden ay basından baslar.
Sürekli is göremezlik geliri bağlanmıs sigortalılardan, aynı özürlülük veya meslek hastalığı nedeniyle istirahat
raporu alanlara, yazılı istek tarihinden itibaren 18 inci maddeye göre hesaplanacak bir günlük geçici is
göremezlik ödeneği ile aylık sürekli is göremezlik gelirinin otuzda biri arasındaki fark, her gün için geçici is
göremezlik ödeneği olarak verilir.
Sigortalının yeniden bir is kazasına uğraması veya yeni bir meslek hastalığına tutulması halinde, meydana gelen
özürlerin bütünü göz önüne alınarak kendisine, sürekli is göremezliğini doğuran son is kazası veya meslek
hastalığı sırasındaki kazancı üzerinden gelir hesaplanır. Ancak, sigortalının son is kazası veya meslek hastalığı
sırasındaki günlük kazancına göre bulunacak geliri, hesaplanan ilk gelirinden az ise sigortalının sürekli is
göremezlik geliri ilk kazanç üzerinden ödenir.
Đs kazası ve meslek hastalığı sonucu sürekli is göremezlik hallerinde meslekte kazanma gücündeki kayıp oranının
belirlenmesine ve bu maddenin uygulanmasına iliskin diğer usûl ve esaslar, Kurum tarafından çıkarılacak
yönetmelikle düzenlenir.
Hak sahiplerine gelir bağlanması, evlenme ve cenaze ödenekleri
Madde 20
Đs kazası veya meslek hastalığına bağlı nedenlerden dolayı ölen sigortalının hak sahiplerine, 17 nci madde
gereğince tespit edilecek aylık kazancının % 70'i, 55 inci maddenin ikinci fıkrasına göre güncellenerek 34 üncü
madde hükümlerine göre gelir olarak bağlanır.
Đs kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünü % 50 veya daha fazla oranda kaybetmesi
nedeniyle sürekli is göremezlik geliri bağlanmıs iken ölenlerin, ölümün is kazası veya meslek hastalığına bağlı
olup olmadığına bakılmaksızın birinci fıkraya göre belirlenen tutar, 34 üncü madde hükümlerine göre hak
sahiplerine gelir olarak bağlanır.
Đs kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünü % 50 oranının altında kaybetmesi nedeniyle
sürekli is göremezlik geliri bağlanmıs iken ölenlerin, ölümün is kazası veya meslek hastalığına bağlı olmaması
halinde sigortalının almakta olduğu sürekli is göremezlik geliri, 34 üncü madde hükümlerine göre hak
sahiplerine gelir olarak bağlanır.
4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendine göre sigortalı sayılanların hak sahiplerine gelir bağlanabilmesi
için, kendi sigortalılığından dolayı, genel sağlık sigortası dahil prim ve prime iliskin her türlü borçlarının
ödenmis olması zorunludur.
Gelirin baslangıcı, kesilmesi ve yeniden bağlanmasında 34 üncü ve 35 inci maddeler uygulanır.
37 nci madde hükümlerine göre hak sahiplerine cenaze ve evlenme ödeneği verilir.
Đs kazası ve meslek hastalığı ile hastalık bakımından isverenin ve üçüncü kisilerin sorumluluğu
Madde 21
Đs kazası ve meslek hastalığı, isverenin kastı veya sigortalıların sağlığını koruma ve is güvenliği mevzuatına
aykırı bir hareketi sonucu meydana gelmisse, Kurumca sigortalıya veya hak sahiplerine bu Kanun gereğince
yapılan veya ileride yapılması gereken ödemeler ile bağlanan gelirin basladığı tarihteki ilk pesin sermaye değeri
toplamı, sigortalı veya hak sahiplerinin isverenden isteyebilecekleri tutarlarla sınırlı olmak üzere, Kurumca
isverene ödettirilir. Đsverenin sorumluluğunun tespitinde kaçınılmazlık ilkesi dikkate alınır.
Đs kazasının, 13 üncü maddenin ikinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen sürede isveren tarafından Kuruma
bildirilmemesi halinde, bildirim tarihine kadar geçen süre için sigortalıya ödenecek geçici is göremezlik
ödeneği, Kurumca isverenden tahsil edilir.
Çalısma mevzuatında sağlık raporu alınması gerektiği belirtilen islerde, böyle bir rapora dayanılmaksızın veya
eldeki rapora aykırı olarak bünyece elverisli olmadığı iste çalıstırılan sigortalının, bu ise girmeden önce var
olduğu tespit edilen veya bünyece elverisli olmadığı iste çalıstırılması sonucu meydana gelen hastalığı
nedeniyle, Kurumca sigortalıya ödenen geçici is göremezlik ödeneği isverene ödettirilir.
Đs kazası, meslek hastalığı ve hastalık, üçüncü bir kisinin kusuru nedeniyle meydana gelmisse, sigortalıya ve hak
sahiplerine yapılan veya ileride yapılması gereken ödemeler ile bağlanan gelirin basladığı tarihteki ilk pesin
sermaye değerinin yarısı, zarara sebep olan üçüncü kisilere ve sayet kusuru varsa bunları çalıstıranlara rücû
edilir.
Đs kazası, meslek hastalığı ve hastalık; kamu görevlileri, er ve erbaslar ile kamu idareleri tarafından
görevlendirilen diğer kisilerin vazifelerinin gereği olarak yaptıkları fiiller sonucu meydana gelmis ise, bu
fiillerden dolayı haklarında kesinlesmis mahkûmiyet kararı bulunanlar hariç olmak üzere, sigortalı veya hak
sahiplerine yapılan ödemeler veya bağlanan gelirler için kurumuna veya ilgililere rücû edilmez. Ayrıca, is kazası
veya meslek hastalığı sonucu ölümlerde, bu Kanun uyarınca hak sahiplerine bağlanacak gelir ve verilecek
ödenekler için, is kazası veya meslek hastalığının meydana gelmesinde kusuru bulunan hak sahiplerine veya is
kazası sonucu ölen kusurlu sigortalının hak sahiplerine, Kurumca rücû edilmez.
Sigortalının kendisinden kaynaklanan sebeplerle tedavi süresinin uzaması, is göremezliğinin artması
Madde 22
Sigortalının asağıdaki sayılan nedenlerden dolayı is kazasına veya meslek hastalığına uğraması, hastalanması,
tedavi süresinin uzaması veya is göremezliğinin artması hallerinde geçici is göremezlik ödeneği veya sürekli is
göremezlik geliri;
a) Ceza sorumluluğu olmayanlar ile kabul edilebilir bir mazereti olanlar hariç, sigortalının is kazası, meslek
hastalığı, hastalık ve analık nedeniyle hekimin bildirdiği tedbir ve tavsiyelere uymaması sonucu tedavi süresinin
uzamasına veya is göremezlik oranının artmasına, malûl kalmasına neden olması halinde, uzayan tedavi süresi
veya artan is göremezlik oranı esas alınarak dörtte birine kadarı Kurumca eksiltilir.
b) Ceza sorumluluğu olmayanlar hariç, ağır kusuru yüzünden is kazasına uğrayan, meslek hastalığına tutulan
veya hastalanan sigortalının kusur derecesi esas alınarak üçte birine kadarı Kurumca eksiltilir.
c) Kasdî bir hareketi yüzünden is kazasına uğrayan, meslek hastalığına tutulan, hastalanan veya Kurumun yazılı
bildirimine rağmen teklif edilen tedaviyi kabul etmeyen sigortalıya, yarısı tutarında ödenir.
d) Tedavi gördüğü hekimden, tedavinin sona erdiğine ve çalısabilir olduğuna dair belge almaksızın çalısan
sigortalıya geçici is göremezlik ödeneği ödenmez, ödenmis olanlar da yersiz yapılan ödeme tarihinden itibaren
96 ncı madde hükümlerine göre geri alınır.
13 üncü maddenin ikinci fıkrasının (b) bendinde belirtilenler tarafından is kazasının anılan bentte belirtilen süre
içinde Kuruma bildirilmemesi durumunda, sigortalıya yapılacak is göremezlik ödenekleri bildirim tarihinden
itibaren ödenir.
Bu maddenin uygulanmasına iliskin usûl ve esaslar, Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Süresinde bildirilmeyen sigortalılıktan doğan sorumluluk
Madde 23
Sigortalı çalıstırmaya baslandığının süresi içinde sigortalı ise giris bildirgesi ile Kuruma bildirilmemesi halinde,
bildirgenin sonradan verildiği veya sigortalı çalıstırıldığının Kurumca tespit edildiği tarihten önce meydana
gelen is kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık halleri sonucu ilgililerin gelir ve ödenekleri Kurumca ödenir.
Yukarıdaki fıkrada belirtilen hallerde, Kurumca yapılan ve ileride yapılması gerekli bulunan her türlü
masrafların tutarı ile gelir bağlanırsa bu gelirin basladığı tarihteki ilk pesin sermaye değeri tutarı, 21 inci
maddenin birinci fıkrasında yazılı sorumluluk halleri aranmaksızın, isverene ayrıca ödettirilir.
4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı olduğu halde, 8 inci maddenin üçüncü
fıkrasında belirtilen süre içerisinde bildirimde bulunmayanlara, bildirimde bulunulmayan sürede meydana gelen
is kazası, meslek hastalığı, analık halleri sonucu ilgililerin gelir ve ödenekleri Kurumca ödenmez. (1)
Kısa vadeli sigorta kollarında dikkate alınmayan süreler
Madde 24
Kısa vadeli sigorta kolları bakımından;
a) Herhangi bir sebeple silâh altına alınan sigortalının askerlikte geçen hizmet süresi,
b) Hükümlülükle sonuçlanmayan tutuklulukta geçen süre,
c) Đs kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık sigortalarından geçici is göremezlik ödeneği alan sigortalının is
göremediği süre,
d) Sigortalının greve istirak etmesi veya isverenin lokavt yapması hallerinde geçen süre,
18 inci maddede belirtilen çalısma sürelerine girmediği gibi, is göremezliğin basladığı veya hastalığın anlasıldığı
yahut doğumun olduğu tarihten önceki bir yılın hesabında da dikkate alınmaz.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Uzun Vadeli Sigorta Hükümleri
Malûl sayılma
Madde 25- (Değisik: 17/4/2008-5754/13 md.)
Sigortalının veya isverenin talebi üzerine Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık
kurullarınca usûlüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, 4 üncü
maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalılar için çalısma gücünün veya is kazası veya
meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az % 60'ını, (c) bendi kapsamındaki sigortalılar için
çalısma gücünün en az % 60’ını veya vazifelerini yapamayacak sekilde meslekte kazanma gücünü kaybettiği
Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalı, malûl sayılır.
Ancak, sigortalı olarak ilk defa çalısmaya basladığı tarihten önce sigortalının çalısma gücünün % 60'ını veya
vazifesini yapamayacak derecede meslekte kazanma gücünü kaybettiği önceden veya sonradan tespit edilirse,
sigortalı bu hastalık veya özrü sebebiyle malûllük aylığından yararlanamaz.
Yedek subay veya er olarak ya da talim, manevra, seferberlik veya harp dolayısıyla görevleri ile ilgileri
kesilmeksizin silâh altına alındıkları dönemde malûl olup, bu malûllükleri asıl görevlerini veya islerini yapmaya
mani olmayanlar hakkında, bu hastalık veya özürleri sebebiyle malûllük sigortasına iliskin hükümler
uygulanmaz.
4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamındaki sigortalıların yazılı talepleri halinde, haklarında bu
madde hükümleri uygulanmaksızın malûllüklerinin mani olmadığı baska vazife veya sınıflara nakil suretiyle
tayinleri yapılmak üzere istifa etmis sayılırlar. Bunların, istifa etmis sayıldıktan sonra dahi, bu Kanun
hükümlerinin uygulanmasını isteme hakları mahfuzdur. Ancak, kurumlarında baska vazife ve sınıflara nakli
mümkün olanlardan özel kanunlarına göre yükümlülük süresine tabi olanlar, bu yükümlülüklerini
tamamlamadıkça veya malûliyetlerinin yeni vazifelerine de mani olduğuna dair usûlüne uygun yeniden rapor
almadıkça bu haklarını kullanamazlar.
4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamındaki sigortalılardan, vazifelerini yapamayacak derecede
hastalığa uğrayanlar, hastalıkları kanunlarında tayin edilen sürelerden fazla devam etmesi halinde,
hastalıklarının mahiyetlerine ve doğus sebeplerine göre birinci fıkra uyarınca malûl veya 47 nci madde
hükümlerine göre vazife malûlü sayılırlar.
4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamındaki sigortalılardan; personel kanunlarına tabi
olmayanların hastalık sebebiyle malûl sayılmalarına esas alınacak hastalık süresi hakkında kendi özel kanunları
yürürlüğe girinceye kadar 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun hastalık iznine iliskin hükümleri uygulanır.
Kanunlarındaki yazılı sürelerden önce geçen hastalığı en çok bir yıl içinde nüksetmesi halinde eski ve yeni
hastalık süreleri birlestirilmek suretiyle islem yapılır.
Bu maddenin uygulanmasına iliskin usûl ve esaslar, Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Malûllük sigortasından sağlanan haklar ve yararlanma sartları
Madde 26
Malûllük sigortasından sigortalılara sağlanan hak, malûllük aylığı bağlanmasıdır.
Sigortalıya malûllük aylığı bağlanabilmesi için sigortalının;
a) 25 inci maddeye göre malûl sayılması,
b) (Değisik: 17/4/2008-5754/14 md.) En az on yıldan beri sigortalı bulunup, toplam olarak 1800 gün veya baska
birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl olan sigortalılar için ise sigortalılık süresi aranmaksızın 1800
gün malûllük, yaslılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmis olması,
c) Malûliyeti nedeniyle sigortalı olarak çalıstığı isten ayrıldıktan veya isyerini kapattıktan veya devrettikten
sonra Kurumdan yazılı istekte bulunması,
halinde malûllük aylığı bağlanır. Ancak, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendine göre sigortalı sayılanların
kendi sigortalılığı nedeniyle genel sağlık sigortası primi dahil, prim ve prime iliskin her türlü borçlarının
ödenmis olması zorunludur.
Malûllük aylığının hesaplanması, baslangıcı, kesilmesi ve yeniden bağlanması
Madde 27 (Değisik: 17/4/2008-5754/15 md.)
Malûllük aylığı; prim gün sayısı 9000 günden az olan sigortalılar için 9000 gün üzerinden, 9000 gün ve daha fazla
olanlar için ise toplam prim ödeme gün sayısı üzerinden, 29 uncu madde hükümlerine göre hesaplanır. Sigortalı
baska birinin sürekli bakımına muhtaç ise tespit edilen aylık bağlama oranı 10 puan artırılır. Ancak, 4 üncü
maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için 9000 prim gün sayısı 7200 gün olarak
uygulanır.
Malûllük aylığı, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalılar ile (c) bendi
kapsamında sigortalı iken görevinden ayrılmıs ve daha sonra baska bir sigortalılık haline tabi olarak çalısmamıs
olanların;
a) Malûl sayılmasına esas tutulan rapor tarihi yazılı istek tarihinden önce ise yazılı istek tarihini,
b) Malûl sayılmasına esas tutulan rapor tarihi yazılı istek tarihinden sonra ise rapor tarihini,
c) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında çalısmakta olanların ise, malûliyetleri sebebiyle
görevlerinden ayrıldıkları tarihi,
takip eden ay basından itibaren baslar.
Malûllük aylığı almakta iken bu Kanuna göre veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalısmaya baslayanların
malûllük aylıkları, çalısmaya basladıkları tarihi takip eden ödeme dönemi basında kesilir ve bu Kanuna tabi
olarak çalıstıkları süre zarfında 80 inci maddeye göre belirlenen prime esas kazançları üzerinden 81 inci madde
gereğince kısa ve uzun vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortasına ait prim alınır. Bunlardan isten ayrılarak
yeniden malûllük aylığı bağlanması için yazılı istekte bulunan ya da emekliye ayrılan veya sevkedilenlere;
kontrol muayenesine tabi tutulmak ve ilk aylığına esas malûllüğünün devam ettiği anlasılmak kaydıyla, 4 üncü
maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında çalısıyorsa görevinden ayrıldığı tarihi, diğerlerine ise istek
tarihlerini takip eden ödeme döneminden itibaren yeniden malûllük aylığı hesaplanarak bağlanır.
Bu durumdakilerden ilk bağlanan malûllük aylığına esas prim ödeme gün sayısı;
a) 9000 günün üzerinde olanların aylıkları 30 uncu maddenin üçüncü fıkrasının (a) bendi hükümleri uygulanarak
hesaplanır.
b) 9000 günden az olanların aylıkları ise, eski aylığın kesildiği tarihten sonra aylıklara yapılan artıslar
uygulanmak suretiyle aylığın baslangıç tarihi itibariyle hesaplanan tutarının emeklilik öncesi ve sonrası prim
ödeme gün sayısı toplamının emeklilik öncesi prim ödeme gün sayısına orantılı bölümü ile emeklilik sonrası
çalısmaya ait kısmi aylığın toplamından olusur. Emeklilik sonrası çalısmaya ait kısmi aylık, emeklilik öncesi ve
sonrası prim ödeme gün sayısı toplamı ve emeklilik sonrası çalısmaya ait prime esas kazançları üzerinden
bu maddenin birinci fıkrasına göre hesaplanan aylığın emeklilik sonrası prim ödeme gün sayısına orantılı bölümü
kadardır. Yeni aylık, eski aylığın kesildiği tarihten sonra aylıklara yapılan artıslar uygulanmak suretiyle bulunan
tutarın altında olamaz.
Yukarıdaki (a) ve (b) bentlerinde belirtilen 9000 prim gün sayısı, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi
kapsamında sigortalı sayılanlar için 7200 gün olarak uygulanır.
Yaslılık sigortasından sağlanan haklar ve yararlanma sartları
Madde 28
Yaslılık sigortasından sigortalıya sağlanan haklar sunlardır:
a) Yaslılık aylığı bağlanması.
b) Toptan ödeme yapılması.
(Değisik ikinci fıkra: 17/4/2008-5754/16 md.) Đlk defa bu Kanuna göre sigortalı sayılanlara;
a) Kadın ise 58, erkek ise 60 yasını doldurmus olmaları ve en az 9000 gün malûllük, yaslılık ve ölüm sigortaları
primi bildirilmis olması sartıyla yaslılık aylığı bağlanır. Ancak, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi
kapsamında sigortalı sayılanlar için prim gün sayısı sartı 7200 gün olarak uygulanır.
b) (a) bendinde belirtilen yas sartı;
1) 1/1/2036 ilâ 31/12/2037 tarihleri arasında kadın için 59, erkek için 61,
2) 1/1/2038 ilâ 31/12/2039 tarihleri arasında kadın için 60, erkek için 62,
3) 1/1/2040 ilâ 31/12/2041 tarihleri arasında kadın için 61, erkek için 63,
4) 1/1/2042 ilâ 31/12/2043 tarihleri arasında kadın için 62, erkek için 64,
5) 1/1/2044 ilâ 31/12/2045 tarihleri arasında kadın için 63, erkek için 65,
6) 1/1/2046 ilâ 31/12/2047 tarihleri arasında kadın için 64, erkek için 65,
7) 1/1/2048 tarihinden itibaren ise kadın ve erkek için 65,
olarak uygulanır. Ancak yas hadlerinin uygulanmasında (a) bendinde belirtilen prim gün sayısı sartının
doldurulduğu tarihte geçerli olan yas hadleri esas alınır.
Sigortalılar, ikinci fıkranın (a) ve (b) bentlerinde yer alan yas hadlerine 65 yasını geçmemek üzere üç yıl
eklenmek ve adlarına en az 5400 gün malûllük, yaslılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmis olmak sartıyla da
yaslılık aylığından yararlanabilirler.
Sigortalı olarak ilk defa çalısmaya basladığı tarihten önce 25 inci maddenin ikinci fıkrasına göre malûl sayılmayı
gerektirecek derecede hastalık veya özürü bulunan ve bu nedenle malûllük aylığından yararlanamayan
sigortalılara, en az onbes yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3960 gün malûllük, yaslılık ve ölüm sigortaları
primi bildirilmis olmak sartıyla yaslılık aylığı bağlanır.
Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucularının sağlık kurullarınca usûlüne uygun düzenlenecek raporlar ve
dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, Kurum Sağlık Kurulunca çalısma gücündeki kayıp oranının;
a) % 50 ilâ % 59 arasında olduğu anlasılan sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 gün,
b) % 40 ilâ % 49 arasında olduğu anlasılan sigortalılar, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 gün,
malûllük, yaslılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmis olmak sartıyla ikinci fıkranın (a) bendindeki yas sartları
aranmaksızın yaslılık aylığına hak kazanırlar. Bunlar 94 üncü madde hükümlerine göre kontrol muayenesine tâbi
tutulabilirler.
Bakanlıkça tespit edilen maden isyerlerinin yeraltı islerinde sürekli veya münavebeli olarak en az 20 yıldan beri
çalısan sigortalılar için ikinci fıkrada belirtilen yas sartı 55 olarak uygulanır.
55 yasını dolduran ve erken yaslanmıs olduğu tespit edilen sigortalılar, yas dısındaki diğer sartları tasımaları
halinde yaslılık aylığından yararlanırlar.
(Ek fıkra: 17/4/2008-5754/16 md.) Emeklilik veya yaslılık aylığı bağlanması talebinde bulunan kadın
sigortalılardan baska birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl çocuğu bulunanların, bu Kanunun
yürürlüğe girdiği tarihten sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, prim ödeme gün sayıları
toplamına eklenir ve eklenen bu süreler emeklilik yas hadlerinden de indirilir.
(Değisik sekizinci fıkra: 17/4/2008-5754/16 md.) Yukarıdaki fıkralarda belirtilen yaslılık aylıklarından
yararlanabilmek için, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen sigortalının çalıstığı isten
ayrıldıktan, (b) bendinde belirtilen sigortalının sigortalılığa esas faaliyete son verip vermeyeceğini beyan
ettikten sonra yazılı istekte bulunmaları, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendinde belirtilen sigortalıların
ise istekleri üzerine yetkili makamdan emekliye sevk onayı alındıktan sonra ilisiklerinin kesilmesi sarttır.
4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen sigortalılara yaslılık aylığı bağlanabilmesi için ayrıca,
yazılı talepte bulunduğu tarih itibarıyla genel sağlık sigortası primi dahil kendi sigortalılığı nedeniyle prim ve
prime iliskin her türlü borcunun olmaması zorunludur.
Bu maddenin uygulamasına iliskin usûl ve esaslar, Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Yaslılık aylığının hesaplanması
Madde 29 (Değisik: 17/4/2008-5754/17 md.)
4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalılar ile aynı fıkranın (c) bendine göre
bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa sigortalı olarak çalısmaya baslayanların yaslılık aylığı,
asağıdaki hükümlere göre belirlenecek ortalama aylık kazancı ile aylık bağlama oranının çarpımı sonucunda
bulunan tutardır.
Ortalama aylık kazanç, sigortalının her yıla ait prime esas kazancının, kazancın ait olduğu yıldan itibaren aylık
talep tarihine kadar geçen yıllar için, her yıl gerçeklesen güncelleme katsayısı ile güncellenerek bulunan
kazançlar toplamının, itibarî hizmet süresi ile fiilî hizmet süresi zammı hariç toplam prim ödeme gün sayısına
bölünmesi suretiyle hesaplanan ortalama günlük kazancın otuz katıdır.
Aylık bağlama oranı, sigortalının malûllük, yaslılık ve ölüm sigortalarına tâbi geçen toplam prim ödeme gün
sayısının her 360 günü için % 2 olarak uygulanır. Bu hesaplamada 360 günden eksik süreler orantılı olarak
dikkate alınır. Ancak aylık bağlama oranı % 90'ı geçemez.
28 inci maddenin dördüncü ve besinci fıkralarına göre aylığa hak kazanan sigortalılar için hesaplanacak aylık
bağlama oranı, prim ödeme gün sayısı 9000 günden az olanlar için çalısma gücü kayıp oranının 9000 gün prim
ödeme gün sayısı ile çarpımı sonucu bulunan rakamın % 60'a bölünmesi suretiyle hesaplanan gün sayısına göre, %
50'yi geçmemek üzere üçüncü fıkra uyarınca tespit edilen orandır. Prim ödeme gün sayısı 9000 günden fazla
olanlar için ise toplam prim ödeme gün sayısına göre aylık bağlama oranı belirlenir. Ancak, 4 üncü maddenin
birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için bu fıkrada geçen 9000 prim gün sayısı 7200 gün, %
50 oranı da % 40 olarak uygulanır.
Yukarıdaki sekilde hesaplanan aylığın baslangıç tarihinin yılın ilk altı aylık dönemine rastlaması halinde 55 inci
maddenin ikinci fıkrasına göre Ocak ödeme dönemi için gelir ve aylıklara uygulanan artıs oranı kadar artırılarak,
yılın ikinci altı aylık dönemine rastlaması halinde ise öncelikle Ocak ödeme dönemi, daha sonra Temmuz ödeme
dönemi için gelir ve aylıklara uygulanan artıs oranları kadar artırılarak, sigortalının aylık baslangıç tarihindeki
aylığı hesaplanır.
Yaslılık aylığının baslangıcı, kesilmesi veya sosyal güvenlik destek primi ödenmesi
Madde 30
4 üncü maddenin birinci fıkrasının;
a) (a) ve (b) bentlerinde belirtilen sigortalılardan yaslılık aylığına hak kazananlara, yazılı istek tarihinden
sonraki,
b) (Değisik: 17/4/2008-5754/18 md.) (c) bendinde belirtilen sigortalılardan yaslılık aylığına hak kazananlara,
yetkili makamdan alınan emekliye sevk onayı üzerine görevleriyle ilisiğinin kesildiği tarihi takip eden,
c) (Değisik: 17/4/2008-5754/18 md.) (c) bendinde belirtilen sigortalılardan her ne sekilde olursa olsun
görevinden ayrılmıs ve daha sonra baska bir sigortalılık haline tabi olarak çalısmamıs olanlar ile kontrol
muayenesi sonucu aylığı kesilenlerden yaslılık aylığına hak kazananlara ise istek tarihini takip eden,
ay basından itibaren aylık bağlanır.
Aylığın ödenmesine baslanacağı tarihte hastalık sigortasından geçici is göremezlik ödeneği almakta olan
sigortalının yaslılık aylığı, geçici is göremezlik ödeneği verilme süresinin sona erdiği tarihi takip eden ay
basından baslar. Ancak, bağlanacak yaslılık aylığı geçici is göremezlik ödeneğinin aylık tutarından fazla ise,
aradaki fark birinci fıkraya göre tespit edilecek tarihten baslanarak verilir.
(Değisik üçüncü fıkra: 17/4/2008-5754/18 md.) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa sigortalı
olan kisilerden yaslılık aylığı bağlandıktan sonra;
a) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi hariç olmak üzere bu Kanuna göre veya
yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalısmaya baslayanların yaslılık aylıkları, çalısmaya basladıkları tarihi
takip eden ödeme dönemi basında kesilir. Bunlardan bu Kanuna tabi çalıstıkları süre zarfında 80 inci maddeye
göre belirlenen prime esas kazançları üzerinden 81 inci madde gereğince kısa ve uzun vadeli sigorta kolları ile
genel sağlık sigortasına ait prim alınır. Yaslılık aylığı kesilenlerden, isten ayrılarak veya isyerini kapatarak
yeniden yaslılık aylığı bağlanması için yazılı istekte bulunanlara ya da emekliye ayrılan veya sevk edilenlere,
yazılı istek tarihini veya görevinden ayrıldığı tarihi takip eden ödeme döneminden itibaren yeniden yaslılık
aylığı hesaplanarak bağlanır. Yeni aylık, eski aylığın kesildiği tarihten sonra aylıklara yapılacak artıslar
uygulanarak bu fıkrada belirtilen aylık baslangıç tarihi itibarıyla bulunan tutarı ile emeklilik sonrası çalısmaya
ait kısmi aylığın toplamından olusur. Emeklilik sonrası çalısmaya ait kısmı aylık, talep tarihindeki emeklilik
öncesi ve sonrası prim ödeme gün sayısı ve emeklilik sonrası çalısmaya ait prime esas kazançları üzerinden 29
uncu maddeye göre hesaplanan aylığın emeklilik sonrası prim ödeme gün sayısına orantılı bölümü kadardır.
b) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi hariç olmak üzere diğer alt bentlerine
tabi çalısmaya baslayanlardan aylıklarının kesilmemesi için yazılı istekte bulunanların yaslılık aylıklarının
ödenmesine devam edilir. Bunlardan, almakta oldukları aylıklarının % 15’i oranında sosyal güvenlik destek primi
kesilir. Ancak kesilecek olan bu tutar, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendine tabi sigortalılara ilgili yılın
Ocak ayında ödenen en yüksek yaslılık aylığından alınabilecek sosyal güvenlik destek priminden fazla olamaz.
Bu sigortalılardan ayrıca kısa vadeli sigorta kolları primi alınmaz. Sosyal güvenlik destek primine tabi olanların
primleri, aylıklarından kesilmek suretiyle tahsil edilir. Sosyal güvenlik destek primi ödenmis veya bildirilmis
süreler bu Kanuna göre malûllük, yaslılık ve ölüm sigortaları prim ödeme gün sayısına ilâve edilmez, 31 inci ve
36 ncı madde hükümlerine göre toptan ödeme yapılmaz.
(Mülga dördüncü fıkra: 17/4/2008-5754/18 md.)
(Değisik besinci fıkra: 17/4/2008-5754/18 md.) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendine tabi faaliyete
basladığı için üçüncü fıkranın (a) bendine göre yaslılık aylığı kesilenler, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b)
bendi kapsamındaki sigortalılıkları devam ettiği süre içinde bu maddenin üçüncü fıkrasının (b) bendi
hükümlerinin uygulanmasını; (b) bendi hükümlerine göre sosyal güvenlik destek primine tabi olanlar ise
haklarında üçüncü fıkranın (a) bendi hükümlerinin uygulanmasını isteyebilirler.
Yaslılık toptan ödemesi ve ihya
Madde 31 (Değisik: 17/4/2008-5754/19 md.)
4 üncü maddenin birinci fıkrasının; (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalılar ile bu Kanuna göre ilk defa (c)
bendi kapsamında sigortalı olanlardan, herhangi bir nedenle çalıstığı isten ayrılan veya isyerini kapatan ve
yaslılık aylığı bağlanması için gerekli yas sartını doldurduğu halde malûllük ve yaslılık aylığı bağlanmasına hak
kazanamayan sigortalıya, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentleri kapsamında ise kendi adına
bildirilen, (b) bendi kapsamında ise ödediği malûllük, yaslılık ve ölüm sigortaları primlerinin her yıla ait tutarı,
primin ait olduğu yıldan itibaren yazılı istek tarihine kadar geçen yıllar için, her yılın gerçeklesen güncelleme
katsayısı ile güncellenerek toptan ödeme seklinde verilir.
Bu Kanuna göre toptan ödeme yapılarak hizmetleri tasfiye edilmis bulunanlardan, yeniden bu Kanuna tabi
olarak malûllük, yaslılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmis olanlar, yazılı olarak müracaat etmeleri halinde,
aldıkları toptan ödemenin ödeme tarihi ile yazılı istek tarihi arasında geçen yıllar için her yılın gerçeklesen
güncelleme katsayısı ile güncellenerek bulunan tutarın ilgiliye tebliğ tarihini takip eden ayın sonuna kadar
ödemeleri halinde, bu hizmetler ihya edilerek bu Kanunun uygulanmasında dikkate alınır.
Ölüm sigortasından sağlanan haklar ve yararlanma sartları
Madde 32
Ölüm sigortasından sağlanan haklar sunlardır:
a) Ölüm aylığı bağlanması.
b) Ölüm toptan ödemesi yapılması.
c) Aylık almakta olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi.(1)
d) Cenaze ödeneği verilmesi.
(Değisik ikinci fıkra: 17/4/2008-5754/20 md.) Ölüm aylığı;
a) En az 1800 gün malûllük, yaslılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmis veya 4 üncü maddesinin birinci
fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için, her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri
sigortalı bulunup, toplam 900 gün malûllük, yaslılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmis,
b) 47 nci maddede yazılı sebeplerle kazaya uğramıs, malûllük, vazife malûllüğü veya yaslılık aylığı almakta iken
veya malûllük, vazife malûllüğü veya yaslılık aylığı bağlanmasına hak kazanmıs olup henüz islemi
tamamlanmamıs,
c) Bağlanmıs bulunan malûllük, vazife malûllüğü veya yaslılık aylığı, sigortalı olarak çalısmaya baslamaları
sebebiyle kesilmis,
durumda iken ölen sigortalının hak sahiplerine, yazılı istekte bulunmaları halinde bağlanır. Ancak, 4 üncü
maddenin birinci fıkrasının (b) bendine göre sigortalı sayılanların hak sahiplerine aylık bağlanabilmesi için ölen
sigortalının genel sağlık sigortası primi dahil kendi sigortalılığından dolayı prim ve prime iliskin her türlü
borcunun olmaması veya ödenmesi sarttır.
Ölüm sigortasından bağlanacak aylığın hesaplanması
Madde 33
Sigortalının ölümü halinde hak sahiplerine bağlanan aylığın hesaplanmasında;
a) Sigortalının almakta olduğu veya bağlanmasına hak kazandığı malûllük, vazife malûllüğü veya yaslılık aylığı,
b) Malûllük veya yaslılık aylığı bağlandıktan sonra sigortalı olarak çalısmaya baslaması sebebiyle aylığı kesilen
sigortalının ölüm tarihi esas alınarak 27 nci veya 30 uncu maddelere göre tespit edilecek aylığı,
c) 32 nci maddenin ikinci fıkrasının (a) bendi kapsamında malûllük, yaslılık ve ölüm sigortaları primi ödemis
olan sigortalının prim ödeme gün sayısı, 9000 günden az ise 9000 gün üzerinden, 9000 gün ve daha fazla ise
toplam prim ödeme gün sayısı üzerinden, 29 uncu madde hükümlerine göre hesaplanan aylığı,
esas alınır.(Ek cümle: 17/4/2008-5754/66 md.) Ancak, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında
sigortalı sayılanlar için 9000 prim gün sayısı 7200 gün olarak uygulanır.
4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri ile 5 inci madde kapsamındaki sigortalılar için ayrı ayrı
olmak üzere; sigortalıların ölümleri halinde ölüm sigortasından dosya bazında her yıl bağlanan aylıkların aylık
baslangıç tarihinin ait olduğu yılın Ocak ayı itibarıyla yıl içine ait artıslar uygulanmaksızın hesaplanacak
tutarları, yaslılık sigortasından bir önceki yılın son ödeme ayında söz konusu sigortalılar için ayrı ayrı ödenen en
düsük yaslılık aylığından az olamaz. Sigortalı baska birinin sürekli bakımına muhtaç durumda malûl sayılarak
aylık bağlanmasına hak kazanmıs ise, birinci fıkranın (a) ve (b) bentlerinin uygulanmasında bu durum dikkate
alınmaz.
Ölüm aylığının hak sahiplerine paylastırılması
Madde 34
Ölen sigortalının 33 üncü madde hükümlerine göre hesaplanacak aylığının;
a) (Değisik: 17/4/2008-5754/21 md.) Dul esine % 50'si; aylık bağlanmıs çocuğu bulunmayan dul esine ise bu
Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (e) bentleri hariç bu Kanun kapsamında veya yabancı bir
ülke mevzuatı kapsamında çalısmaması veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamıs olması
halinde % 75'i,
b) (Değisik: 17/4/2008-5754/21 md.) Bu Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (e) bentleri
hariç bu Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalısmayan veya kendi sigortalılığı
nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamıs çocuklardan;
1) 18 yasını, lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20 yasını, yüksek öğrenim yapması halinde 25 yasını
doldurmayanların veya,
2) Kurum Sağlık Kurulu kararı ile çalısma gücünü en az % 60 oranında yitirip malûl olduğu anlasılanların veya,
3) Yasları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan bosanan veya dul kalan kızlarının,
her birine % 25'i,
c) (b) bendinde belirtilen çocuklardan sigortalının ölümü ile anasız ve babasız kalan veya sonradan bu duruma
düsenlerle, ana ve babaları arasında evlilik bağı bulunmayan veya sigortalının ölümü tarihinde evlilik bağı
bulunmakla beraber ana veya babaları sonradan evlenenler ile kendisinden baska aylık alan hak sahibi
bulunmayanların her birine % 50'si,
d) (Değisik: 17/4/2008-5754/21 md.) Hak sahibi es ve çocuklardan artan hisse bulunması halinde her türlü
kazanç ve irattan elde etmis olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından daha az olması ve diğer
çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere gelir ve/veya aylık bağlanmamıs olması sartıyla
ana ve babaya toplam % 25'i oranında; ana ve babanın 65 yasın üstünde olması halinde ise artan hisseye
bakılmaksızın yukarıdaki sartlarla toplam % 25'i,
oranında aylık bağlanır.
Sigortalı tarafından evlât edinilmis, tanınmıs veya soy bağı düzeltilmis veya babalığı hükme bağlanmıs çocukları
ile sigortalının ölümünden sonra doğan çocukları, bağlanacak aylıktan yukarıda belirtilen esaslara göre
yararlanır.
Hak sahiplerine bağlanacak aylıkların toplamı sigortalıya ait aylığın tutarını geçemez. Bu sınırın asılmaması için
gerekirse hak sahiplerinin aylıklarından orantılı olarak indirimler yapılır.
Hak sahiplerinin aylıklarının baslangıcı, kesilmesi ve yeniden bağlanması
Madde 35
Ölüm sigortasından sigortalının hak sahiplerine bağlanacak aylıklar;
a) Sigortalının ölüm tarihini,
b) Hak sahibi olma niteliğinin ölüm tarihinden sonra kazanılması halinde, bu niteliğin kazanıldığı tarihi,
takip eden ay basından itibaren baslatılır. Hak sahiplerine bağlanan aylıklar 34 üncü maddede belirtilen
sartların ortadan kalktığı tarihi takip eden ödeme dönemi basından itibaren kesilir.
Ancak bu Kanunun 4 üncü maddesinin üçüncü fıkrasının (d) ve (e) bentlerinde belirtilenlerden öğrenci olanların
sigortalı sayılmaları, bağlanan aylıkların kesilmesini gerektirmez.
Aylığın kesilmesine yol açan sebebin ortadan kalkması halinde, 34 üncü maddede belirtilen sartlar saklı kalmak
kaydıyla, müracaat tarihini takip eden ay basından itibaren yeniden aylık bağlanır. (Mülga son cümle:
17/4/2008-5754/67 md.)
Bu madde gereğince aylığı kesilen çocuklardan, sonradan Kurum Sağlık Kurulu kararı ile çalısma gücünü en az %
60 oranında kaybederek malûl olduğu anlasılanlara, 34 üncü maddede belirtilen sartları tasımaları halinde,
malûllük durumlarının tespitine esas teskil eden rapor tarihini takip eden ay basından itibaren, 94 üncü madde
hükmü saklı kalmak kaydıyla aylık bağlanır.
Yeniden bağlanan aylık, aylığın kesildiği tarihten tekrar bağlandığı tarihe kadar geçen süre için 55 inci
maddenin ikinci fıkrasına göre artırılmak suretiyle belirlenir.
Ölüme bağlı toptan ödeme ve ihya
Madde 36
(Değisik birinci fıkra: 17/4/2008-5754/22 md.) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri
kapsamındaki sigortalılar ile bu Kanuna göre ilk defa aynı maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında
sigortalı olanlardan ölen sigortalıların hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanamaması durumunda, ölüm tarihi esas
alınmak kaydıyla 31 inci maddenin birinci fıkrasına göre hesaplanan tutar, 34 üncü madde hükümleri dikkate
alınarak hak sahiplerine toptan ödeme seklinde verilir.
Hak sahiplerine yapılacak toptan ödemenin toplamı, sigortalıya yapılacak toptan ödeme tutarını geçemez. Bu
sınırın asılmaması için gerekirse hak sahiplerinin hisselerinden orantılı olarak indirim yapılır.
Toptan ödeme yapıldıktan sonra artan tutar olursa sigortalının ölümünden sonra doğan veya soy bağı düzeltilen
veya babalığı hükme bağlanan çocuklarına da bu madde hükümlerine göre toptan ödeme yapılır.
(Değisik dördüncü fıkra: 17/4/2008-5754/22 md.) Bu Kanuna göre toptan ödeme yapılarak tasfiye edilmis
süreler, borçlanılarak veya yurt dısı hizmetleri birlestirilerek ya da sonradan hizmet tespiti nedeniyle hak
kazanılan sürelerin eklenmesi suretiyle ölüm sigortasından yararlanmak için gerekli prim ödeme gün sayısının
tamamlanması halinde, hak sahiplerinin yazılı isteği üzerine 31 inci maddenin ikinci fıkrasına göre ihya edilir.
Yukarıdaki süreler, ihya edilen süreye iliskin tutar dahil her türlü borçların ödendiği tarihi takip eden ay bası
itibarıyla bu Kanuna göre aylık bağlanmasında dikkate alınır.
Evlenme ve cenaze ödeneği
Madde 37- (Değisik: 17/4/2008-5754/23 md.)
Evlenmeleri nedeniyle, gelir veya aylıklarının kesilmesi gereken kız çocuklarına evlenmeleri ve talepte
bulunmaları halinde almakta oldukları aylık veya gelirlerinin iki yıllık tutarı bir defaya mahsus olmak üzere
evlenme ödeneği olarak pesin ödenir. Evlenme ödeneği alan hak sahibinin aylığının kesildiği tarihten itibaren iki
yıl içerisinde yeniden hak sahibi olması halinde, iki yıllık sürenin sonuna kadar gelir veya aylık bağlanmaz, bu
durumda olanlar 60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (f) bendi kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılır.
Evlenme ödeneği verilmesi halinde, diğer hak sahiplerinin aylık veya gelirleri evlenme ödeneği verilen sürenin
bitimini takip eden ödeme döneminden itibaren 34 üncü maddeye göre yeniden belirlenir.
Đs kazası veya meslek hastalığı sonucu veya sürekli is göremezlik geliri, malûllük, vazife malûllüğü veya yaslılık
aylığı almakta iken veya kendisi için en az 360 gün malûllük, yaslılık ve ölüm sigortası primi bildirilmis olup da
ölen sigortalının hak sahiplerine Kurum Yönetim Kurulunca belirlenip Bakan tarafından onaylanan tarife
üzerinden cenaze ödeneği ödenir. Cenaze ödeneği, sırasıyla sigortalının esine, yoksa çocuklarına, o da yoksa
ana babasına, o da yoksa kardeslerine verilir.
Cenaze ödeneğinin üçüncü fıkrada sayılanlara ödenememesi ve sigortalının cenazesinin gerçek veya tüzel kisiler
tarafından kaldırılması durumunda, üçüncü fıkrada belirtilen tutarı geçmemek üzere belgelere dayanan
masraflar, masrafı yapan gerçek veya tüzel kisilere ödenir.
4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı sayılanlardan ölenlerin hak sahiplerine kendi
kurumları tarafından ilgili mevzuat gereği ölüm yardımı hariç cenaze gideri, cenaze nakil gideri ödeneği veya
bu mahiyette bir ödemenin yapılması halinde, Kurum tarafından cenaze ödeneği ödenmez.
Uzun vadeli sigorta kolları bakımından sigortalılık süresi
Madde 38
(Değisik birinci fıkra: 17/4/2008-5754/24 md.) Malûllük, yaslılık ve ölüm sigortalarının uygulanmasında dikkate
alınacak sigortalılık süresinin baslangıcı; sigortalının, mülga 2/6/1949 tarihli ve 5417 sayılı Đhtiyarlık Sigortası
Kanununa, mülga 4/2/1957 tarihli ve 6900 sayılı Malûliyet, Đhtiyarlık ve Ölüm Sigortaları Hakkında Kanuna,
17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa, 2/9/1971 tarihli ve 1479 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar
ve Diğer Bağımsız Çalısanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Kanununa, 17/10/1983 tarihli ve 2925 sayılı Tarım Đsçileri
Sosyal Sigortalar Kanununa, bu Kanunla mülga 17/10/1983 tarihli ve 2926 sayılı Tarımda Kendi Adına ve
Hesabına Çalısanlar Sosyal Sigortalar Kanununa ve 8/6/1949 tarihli ve 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli
Sandığı Kanununa, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesi kapsamındaki sandıklara veya
bu Kanuna tâbi olarak malûllük, yaslılık ve ölüm sigortalarına tabi olarak ilk defa kapsama girdiği tarih olarak
kabul edilir. Uluslararası sosyal güvenlik sözlesmeleri hükümleri saklıdır.
Bu Kanunun uygulanmasında 18 yasından önce malûllük, yaslılık ve ölüm sigortalarına tâbi olanların sigortalılık
süresi, 18 yasını doldurdukları tarihte baslamıs kabul edilir. Bu tarihten önceki süreler için ödenen malûllük,
yaslılık ve ölüm sigortaları primleri, prim ödeme gün sayılarının hesabına dahil edilir.
(Değisik üçüncü fıkra: 17/4/2008-5754/24 md.) Aylık bağlama islemlerinde dikkate alınan sigortalılık süreleri,
sigortalılığın baslangıç tarihi ile sigortalının aylık bağlanması için yazılı istekte bulunduğu, aylık bağlanması için
istekte bulunmayan sigortalılar için ise ölüm tarihi arasında geçen süredir. 4 üncü maddenin birinci fıkrasının
(c) bendi kapsamındaki sigortalılar bakımından sigortalılık süresi; sigortalılığın baslangıç tarihi ile 48 inci
maddeye göre yetkili makamdan emekliye sevk onayının alınarak görevi ile ilisiğinin kesildiği ayın son günü
arasında geçen süredir.
(Ek fıkra: 17/4/2008-5754/24 md.) Vazife malûllüğü aylığı almakta iken, çalısmaya baslamaları nedeniyle
haklarında uzun vadeli sigorta hükümleri uygulananlar için malûllük, yaslılık ve ölüm aylığı bağlanmasında veya
toptan ödeme yapılmasında esas alınacak sigortalılık süresi, prim ödeme gün sayısı ve prime esas kazancın
hesaplanmasında, vazife malûllüğü aylığı bağlandığı tarihten önceki süreler dikkate alınmaz.
Uzun vadeli sigorta kolları bakımından üçüncü kisinin sorumluluğu
Madde 39
Üçüncü bir kisinin kastı nedeniyle malûl veya vazife malûlü olan sigortalıya veya ölümü halinde hak sahiplerine,
bu Kanun uyarınca bağlanacak aylığın basladığı tarihteki ilk pesin sermaye değerinin yarısı için Kurumca zarara
sebep olan üçüncü kisilere rücû edilir.
Malûllük, vazife malûllüğü veya ölüm hali, kamu görevlilerinin veya er ve erbaslar ile kamu idareleri tarafından
görevlendirilen diğer kisilerin vazifelerinin gereği olarak yaptıkları fiiller sonucu meydana gelmis ise, bu
fiillerden dolayı haklarında kesinlesmis mahkûmiyet kararı bulunanlar hariç olmak üzere, sigortalı veya hak
sahiplerine yapılan ödemeler veya bağlanan aylıklar için Kurumca, kurumuna veya ilgililere rücû edilmez.
Fiilî hizmet süresi zammı
Madde 40 (Değisik: 17/4/2008-5754/25 md.)
Asağıda belirtilen isyerlerinde ve islerde 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentleri kapsamında
çalısan sigortalıların prim ödeme gün sayılarına, bu isyerlerinde ve islerde geçen çalısma sürelerinin her 360
günü için karsılarında gösterilen gün sayıları, fiilî hizmet süresi zammı olarak eklenir. 360 günden eksik
sürelere ait fiilî hizmet süresi zammı, 360 gün için eklenen fiilî hizmet süresi ile orantılı olarak belirlenir.
Çalısmanın fiili hizmet süresi zammı kapsamında değerlendirilebilmesi için, tablonun (13) ve (14) numaralı
sıralarında belirtilen sigortalılar hariç sigortalının kapsamdaki isyerleri ile birlikte belirtilen islerde fiilen
çalısması ve söz konusu islerin risklerine maruz kalması sarttır.
Asağıdaki bentlerden birden fazlasına dahil olanlar için, en yüksek olan bentten fiilî hizmet süresi zammı
uygulanır.
Kapsamdaki Kapsamdaki Eklenecek
Đsler/Đsyerleri Sigortalılar Gün Sayısı
1) Kursun ve arsenik isleri 1) Kursun üretilen galenit, serüzit, anglezit gibi
cevherlerin çıkarılmasına iliskin maden ocağı
islerinde çalısanlar.
2) Kursunlu madenlerden yahut içinde kursun
bulunan kül, maden köpüğü, kursun fırın kurumu, 60
üstübeç artığı ve benzeri maddelerden kursun üretimi
için yapılan izabe islerinde çalısanlar.
3) Antimuan, kalay, bronz ve benzeri maddelerle
yapılan kursun alasımı islerinde çalısanlar.
4) Kursun izabe fırınlarının teksif odalarında biriken 90
kuru tozları kaldırma islerinde çalısanlar.
2) Cam fabrika ve atölyeleri 1) Cam yapımında kullanılan ilkel maddeleri toz haline
getirme, eleme, karıstırma ve kurutma islerinde
(bu isleri yapmak üzere tam kapalı odalar içinde otomatik
makineli tesisat veya çalısma ortamındaki tozları
sağlık için tehlike olusturmayacak düzeye indiren
havalandırma tesisatı bulunmadığı takdirde) çalısanlar.
2) Eritme islerinde (otomatik besleme fırınlarıyla
çalısılmadığı takdirde) çalısanlar.
3) Atesçilik islerinde çalısanlar.
4) Üfleme islerinde (tamamen otomatik makinelerle
yapılmadığı takdirde) çalısanlar.
5) Basınçla yapılan cam islerinde (cam tazyiki isleri)
çalısanlar.
6) Ayna camı sanatında potalı cam dökümü islerinde 60
(potalar kalıp masasına mekanik araçlarla tasınmadığı
takdirde) çalısanlar.
7) Camı fırın basından alma islerinde çalısanlar.
8) Yayma fırınlarında düzeltme islerinde çalısanlar.
9) Tras islerinde çalısanlar.
10) Asitle hak ve cilâlama islerinde çalısanlar.
11) Basınçlı havayla kum püskürten cihazlarla yapılan
islerde (çalısma ortamındaki tozları sağlık için tehlike
olusturmayacak düzeye indiren havalandırma tesisatı
bulunmadığı takdirde) çalısanlar.
12) Pota ve tas odalarında görülen islerde çalısanlar.
3) Cıva üretimi isleri sanayii 1) Cıva izabe fırınlarında görülen islerde çalısanlar.
2) Elementer cıva bulunan ocaklarda görülen islerde 90
çalısanlar.
4) Çimento fabrikaları 1) Đlkel maddeleri kırma, ufalama, ezme, eleme ve
karıstırma islerinde çalısanlar.
2) Otomatik fırınlarda pisirme islerinde çalısanlar.
3) Klinkeri öğütme, eleme, torba ve fıçılara koyma 60
islerinde (otomatik olarak tozun etrafa yayılmasını
önleyici bir düzenleme yapılmadığı takdirde) çalısanlar.
5) Kok fabrikalarıyla 1) Atesçilik, ocak temizliği, jeneratör, doldurma,
termik santraller bosaltma ve temizleme islerinde çalısanlar.
2) Kimyasal arıtma islerinde çalısanlar.
3) Gazın geçtiği cihaz ve boruların onarılması ve
temizlenmesi islerinde çalısanlar.
4) Kok fabrikalarında kömür ve ocak islerinde
çalısanlar.
5) Elektrik enerji üretim santrallerinin kazan 60
dairesindeki atesçilik, kül ve kömürlerin tasınması
islerinde çalısanlar.
6) Termik santrallerle her çesit buhar kazanlarının
kazan dairesindeki atesçilik, kül ve kömürlerin
tasınması islerinde çalısanlar.
6) Alüminyum fabrikaları 1) Alüminyum oksit üretimi islerinde çalısanlar.
2) Alüminyum bronzu hazırlama islerinde çalısanlar. 60
3) Alüminyum madeni üretimi islerinde çalısanlar.
7) Demir ve çelik fabrikaları 1) Demir izabe fabrikalarında cevherin demire
çevrilmesi isleriyle boru fabrikalarının fırın ve
döküm dairelerinde yapılan islerinde çalısanlar.
2) Çelikhanelerin çelik yapılan fırınlarıyla bunların
teferruat ve eklentilerinden olan ikinci derecedeki
fırınlarda ve konvertörlerde yapılan islerinde
çalısanlar.
3) Sıvı haldeki demir ve çeliğin tesisat ve teçhizatla 90
veya mekanik olarak tasınmasına iliskin islerde
çalısanlar.
4) Sıcak veya sıvı haldeki cürufun tasınması ve
islenmesi islerinde çalısanlar.
5) Haddehanelerde (soğuk demirle çalısılan
haddehaneler hariç), fırınlarda, hadde serilerinde,
haddehaneyi kızgın veya sıvı çelik yahut demirle
besleyen tesisat ve araçlarla görülen islerle kızgın
halde olan yarı mamul parçaların kesilmesi ve
hazırlanması islerinde çalısanlar.
8) Döküm fabrikaları 1) Döküm kalıp ve maçalarının yapılması ve döküme
hazır duruma getirilmesi islerinde çalısanlar.
2) Döküm sarjının hazırlanması ve her çesit maden 60
eritme (izabe) fırınlarının döküme hazır duruma
getirilmesi islerinde çalısanlar.
3) Maden eritme ve dökme islerinde çalısanlar.
9) Asit üretimi yapan 1) Asit için hammaddelerin hazırlanması islerinde
fabrika ve atölyeler çalısanlar.
2) Asidin yapılma safhalarındaki islerinde çalısanlar. 90
3) Baca gazlarından asit elde edilmesi islerinde
çalısanlar.
10) Yeraltı isleri Maden ocakları (elementer cıva bulunduğu saptanan
cıva maden ocakları hariç), kanalizasyon ve tünel 180
yapımı gibi yer altında yapılan islerde çalısanlar.
11) Radyoaktif ve Doğal ve yapay radyoaktif, radyoiyonizan maddeler
radyoiyonizan maddelerle veya bütün diğer korpüsküler emanasyon kaynakları 90
yapılan isler ile yapılan islerde çalısanlar.
12) Su altında veya su altında 1) Su altında basınçlı hava içinde çalısmayı gerektiren
basınçlı hava içinde islerden 20- 35 metreye kadar derinlik veya
çalısmayı gerektiren 2-3,5 kg/cm2 basınçta yapılan islerde çalısanlar. 60
isler 2) Su altında basınçlı hava içinde çalısmayı gerektiren
islerden 35-40 (40 hariç) m. derinlik veya 3,5-4 90
(3,5 hariç) kg/cm2 basınçta yapılan islerde çalısanlar.
3) Dalgıçlık isinde çalısanlar.
13) Türk Silâhlı Kuvvetlerinde Subay, yedek subay, astsubay, uzman jandarma
ve uzman erbaslar. 90
14) Emniyet ve polis mesleğinde, Asaleti onaylanmıs olmak sartıyla adaylıkta geçirilen
Milli Đstihbarat Teskilâtında süreler dahil polis
memuru, baspolis memuru ve kıdemli baspolis memuru,
komiser yardımcısı, komiser, bas komiser, emniyet amiri,
emniyet müdürleri ile bu ve daha yukarı maas ve
derecelerdeki emniyet mensupları, Milli Đstihbarat 90
Teskilâtı mensupları.
15) Đtfaiye veya yangın Yangın söndürme islerinde çalısanlar. 60
söndürme isleri
Bu maddenin birinci fıkrası hükmüne göre hesaplanan fiilî hizmet süresi zammı, yukarıdaki tablonun (13) ve (14)
numaralı sırasında yer alan sigortalılar için sekiz, diğer sigortalılar için bes yılı geçmemek üzere uzun vadeli
sigorta kolları uygulamasında prim ödeme gün sayısına eklenir. Bu sürelerin, üç yılı geçmemek üzere yarısı
emeklilik yas hadlerinden indirilir. Tablonun (10) numaralı sırasında yer alan sigortalılar için bu fıkradaki süre
sınırı uygulanmaz.
Yukarıdaki fıkrada belirtilen yas haddi indiriminden yararlanabilmek için ölüm ve malûliyet halleri hariç
tablonun (10) numaralı sırasında yer alan sigortalıların en az 1800 gün, diğer sıralarda yer alan sigortalıların ise
en az 3600 gün belirtilen isyeri ve islerde çalısmıs olmaları sarttır.
Bu maddenin uygulanmasına iliskin usûl ve esaslar Kurumun önerisi üzerine Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelik
ile düzenlenir.
Sigortalıların borçlanabileceği süreler
Madde 41- Bu Kanuna göre sigortalı sayılanların;
a) (Değisik: 17/4/2008-5754/67 md.) Kanunları gereği verilen ücretsiz doğum ya da analık izni süreleri ile 4
üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalı kadının, iki defaya mahsus olmak üzere doğum
tarihinden sonra iki yıllık süreyi geçmemek kaydıyla hizmet akdine istinaden isyerinde çalısmaması ve
çocuğunun yasaması sartıyla talepte bulunulan süreleri,
b) Er veya erbas olarak silâh altında veya yedek subay okulunda geçen süreleri,
c) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında olanların, personel mevzuatına göre aylıksız izin
süreleri,
d) Sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık için yurt içinde veya yurt dısında geçirdikleri
normal doktora veya uzmanlık öğrenim süreleri,
e) Sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal staj süreleri,
f) Sigortalı iken herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınanlardan bu suçtan dolayı beraat edenlerin
tutuklulukta veya gözaltında geçen süreleri,
g) Grev ve lokavtta geçen süreleri (…) (1) ,
h) Hekimlerin fahrî asistanlıkta geçen süreleri,
ı) Seçim kanunları gereğince görevlerinden istifa edenlerin, istifa ettikleri tarih ile seçimin yapıldığı tarihi takip
eden ay basına kadar açıkta geçirdikleri süreleri,
kendilerinin veya hak sahiplerinin yazılı talepte bulunmaları ve talep tarihinde 82 nci maddeye göre belirlenen
prime esas günlük kazanç alt ve üst sınırları arasında olmak üzere, kendilerince belirlenecek günlük kazancın %
32'si üzerinden hesaplanacak primlerini borcun tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde ödemeleri sartı ile
borçlandırılarak, borçlandırılan süreleri sigortalılıklarına sayılır.
Bir ay içinde ödenmeyen borçlanmalar için ise yeni basvuru sartı aranır. Primi ödenmeyen borçlanma süreleri
hizmetten sayılmaz. Borçlanma sürelerinin ne sekilde belgeleneceğini belirlemeye Kurum yetkilidir.
Bu Kanuna göre tespit edilen sigortalılığın baslangıç tarihinden önceki süreler için borçlandırılma halinde,
sigortalılığın baslangıç tarihi, borçlandırılan gün sayısı kadar geriye götürülür. Sigortalılık borçlanması ile aylık
bağlanmasına hak kazanılması durumunda, ilgililere borcun ödendiği tarihi takip eden ay basından itibaren aylık
bağlanır.
Borçlanılan süreler, uzun vadeli sigorta ve genel sağlık sigortası bakımından;
a) Birinci fıkranın (a), (b), (d), (e), (f), (g) ve (h) bentleri gereği borçlananlar, borçlandığı tarihteki 4 üncü
maddenin birinci fıkrasının ilgili bendine göre,
b) Birinci fıkranın (c) ve (ı) bentleri gereği borçlananlar, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendine göre,
sigortalılık süresi olarak değerlendirilir.
Bu Kanunun yürürlük tarihinden sonraki sürelere ait borçlanmalarda; borçlanılan prime esas gün sayısı
borçlanılan ilgili aylara mal edilir. Seçilen prime esas kazanç, borcun ödendiği tarihteki prime esas asgarî
kazanca oranlanarak, söz konusu oran ilgili ayın prime esas asgarî kazancı ile çarpılır. Bulunan tutar, ilgili ayın
prime esas kazancı kabul edilir. Ancak hesaplanan prime esas kazanç hiçbir suretle o ayın prime esas azamî
kazancını geçemez.
Bildirim
Madde 42- Kurum, sigortalıya veya hak sahiplerine bağlanacak gelir, aylık veya toptan ödemeleri, gerekli
belgelerin ve incelemelerin tamamlandığı tarihten itibaren en geç üç ay içinde hesap ve tespit ederek
sonuçlarını yazı ile bildirir. (Mülga son iki cümle: 17/4/2008-5754/67 md.)
BESĐNCĐ BÖLÜM
Kamu Görevlilerine Đliskin Hükümler
Cumhurbaskanlığı, Türkiye Büyük Millet Meclisi Baskanlığı ve Basbakanlık görevinde bulunanların aylıkları
Madde 43
Cumhurbaskanı iken bu görevinden herhangi bir nedenle ayrılanlara, istekleri üzerine, müracaat tarihini takip
eden ay basından itibaren, istek tarihinde Cumhurbaskanına ödenmekte olan aylık ödeneğin % 40'ı oranında
yaslılık aylığı bağlanır.
Ancak, herhangi bir nedenle görevden ayrılan Cumhurbaskanı, 28 inci maddeye göre yaslılık aylığına hak
kazanıyorsa, 29 uncu maddeye göre yaslılık aylığı ayrıca hesaplanır ve aylıklardan yüksek olanı yaslılık aylığı
olarak bağlanır. 28 inci maddeye göre aylığa hak kazanamaması halinde birinci fıkraya göre bağlanan aylığın
tümü, 28 inci maddeye göre aylığa hak kazanması halinde ve 29 uncu maddeye göre hesaplanan aylık, birinci
fıkraya göre bağlanan aylıktan düsükse aradaki fark, Hazineden tahsil edilir.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Baskanı veya Basbakan iken bu görevinden herhangi bir nedenle ayrılanlara,
istekleri üzerine, müracaat tarihini takip eden ay basından itibaren, istek tarihindeki Cumhurbaskanına
ödenmekte olan aylık ödeneğin % 40'ı esas alınarak Cumhurbaskanına bağlanacak yaslılık aylığının % 75'i
oranında yaslılık aylığı bağlanır.
Ancak herhangi bir nedenle görevden ayrılan Türkiye Büyük Millet Meclisi Baskanı veya Basbakan, 28 inci
maddeye göre yaslılık aylığına hak kazanıyorsa, 29 uncu maddeye göre yaslılık aylığı ayrıca hesaplanır ve
aylıklardan yüksek olanı yaslılık aylığı olarak bağlanır. 28 inci maddeye göre aylığa hak kazanılamıyorsa üçüncü
fıkraya göre bağlanan aylığın tümü, 28 inci maddeye göre aylığa hak kazanılıyor ve 29 uncu maddeye göre
hesaplanan aylık, üçüncü fıkraya göre bağlanan aylıktan düsükse aradaki fark Hazineden tahsil edilir.
Cumhurbaskanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi Baskanı veya Basbakan iken veya bu görevlerden ayrıldıktan sonra
ölenlerin hak sahiplerine, bu maddeye göre hesap edilen aylık 34 üncü madde hükümlerine göre ölüm aylığı
olarak bağlanır.
Bu madde kapsamında bağlanan gelir ve aylıklar, 55 inci maddenin ikinci fıkrası hükümlerine göre artırılır.
Bazı kamu görevlilerine yaslılık aylığı bağlanacak haller
Madde 44
Bu Kanun hükümlerinin uygulanmasında bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında
sigortalı sayılan bazı kamu görevlilerine yaslılık aylığı bağlanmasına iliskin asağıdaki hükümler uygulanır:
a) 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununun 40 ıncı maddesi gereğince yas haddinden emekliye
ayrılanlara 5400 gün prim ödeme gün sayısı olması halinde,
b) Özel kanunları gereğince kadrosuzluk nedeniyle emekliye sevk edilenlere yas sartı aranmaksızın, prim ödeme
gün sayısı 9000 gün olması halinde,
yaslılık aylığı bağlanır.
4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında olanlardan subay, astsubay, askerî memurlarla uzman
jandarma ve uzman erbaslar ahlâk noktasından hükümle veya yetersizlik ya da disiplin sebeplerinden dolayı
sicilleri üzerine veyahut askerî mahkemelerce verilecek kararlar üzerine kurumlarınca re'sen, bunlar dısında
kalanlar ise ahlâk ve yetersizlik sebeplerinden dolayı yönetmeliğine göre sicilleri üzerine kurumlarınca re'sen
emekliye sevk edilenlere ise, 28 inci maddenin ikinci ve üçüncü fıkrasında belirtilen yas ve prim ödeme gün
sayısını tamamlamaları halinde yaslılık aylığı bağlanır.
Birinci fıkranın (a) ve (b) bentleri gereğince bağlanan yaslılık aylıkları, 28 inci maddenin ikinci ve üçüncü
fıkrasında aranan yas ve prim ödeme gün sayısı tamamlanıncaya kadar bunları çalıstıran kamu idarelerinden
tahsil edilir.
Kanunları gereğince görevden uzaklastırılanlar, tutuklananlar veya görevine son verilenlerin sigortalılıkları ve
primleri
Madde 45
Bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında olan sigortalılardan görevden
uzaklastırılan, görevi ile ilgili olsun veya olmasın herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınanlardan,
kanunları gereğince eksik aylığa müstahak bulunanların prime esas kazançlarının yarısı; kanunlarına göre bu
müddetler için sonradan görevlerine iade edilerek tam aylığa hak kazananların ise prime esas kazançlarının
tamamı üzerinden prim alınır. (Ek cümle: 17/4/2008-5754/66 md.) Prime esas kazançların yarısı üzerinden prim
alınanların prim ödeme gün sayısı bu sürelerin yarısı olarak hesap edilir.
Görevine son verilenlerden yargı kararı ile görevlerine iade edilenlerin primleri, göreve son verildiği tarihten
görevine basladığı tarihe kadar kendi kadrosunun veya emsali kadronun prime esas kazancına göre hesaplanır.
Bu durumdakilerin primlerine ait sigortalı ve isveren hisselerinin gecikme cezası ve gecikme zamları
kurumlarınca ödenir ve bu süreler sigortalılık süresinden sayılır.
Birinci ve ikinci fıkraya göre sigortalılık durumu değisenler için ek bildirge düzenlenerek Kuruma verilir ve bu
durumda 102 nci madde hükümleri uygulanmaz.
Bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı sayılanlardan, ilgili kanunları
gereğince kullandıkları aylıksız izin sürelerinin bitiminden sonra göreve baslayanlar ile göreve baslaması için
tanınan süreler ile bir yıl ve daha az süreyle aylıksız izne ayrılanların aylıksız izin sürelerinde bu Kanunun 67 nci
maddesinde aranan 30 günlük prim ödeme sartı aranmaz.
Bazı kamu görevlilerinin prime esas kazançları ve prime esas kazanç üst sınırı
Madde 46- (Değisik: 17/4/2008-5754/26 md.)
Harp okulları ile fakülte ve yüksek okullarda silâhlı kuvvetler hesabına okuyanların ve astsubay meslek yüksek
okulu öğrencileri ile astsubay nasbedilmek üzere temel askerlik eğitimine tabi tutulan adayların öğrenci
harçlıkları ile ilgisine göre en az aylık alan teğmen veya astsubay çavusun prime esas kazançları arasındaki
farkın primi; polis akademisi ile fakülte ve yüksek okullarda Emniyet Genel Müdürlüğü hesabına okuyan
öğrencilerin öğrenci harçlıkları ile komiser yardımcısı veya polis memuru prime esas kazançları arasındaki farkın
primi, öğrenciler adına kurumlarınca ödenir.
Fakülte veya yüksek okullarda kendi hesabına okuduktan sonra subay veya astsubaylığa nasbedilen veya yedek
subaylık hizmetini takiben subaylığa geçirilenler ile fakülte ve yüksekokullarda kendi hesabına okuduktan sonra,
komiser yardımcısı veya polis memuru olarak atananların basarılı öğrenim süreleri; borçlanmanın yapıldığı
tarihte ilgisine göre en az aylık alan teğmenin, astsubay çavusun veya polis memuru ya da komiser
yardımcısının prime esas kazancı üzerinden, bu sürelere ait primler kendilerince ödenerek borçlandırılmak
suretiyle hizmetten sayılır. Bu sekilde hesap edilecek borç, tebliğ tarihinden itibaren iki yıl içinde esit taksitler
halinde ödenir.
Fakülte veya yüksek okullarda kendi hesabına okumakta iken Türk Silahlı Kuvvetleri veya Emniyet Genel
Müdürlüğü hesabına okumaya devam eden öğrencilerin, daha önce kendi hesabına okudukları normal okul
süreleri hakkında, ikinci fıkra hükümleri uygulanır.
Talim ve manevra için rütbe ile silâh altına alınan 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında olan
sigortalılardan rütbelerinin prime esas kazançları, vazifelerinin prime esas kazancından fazla olanların prime
esas kazanç farklarına ait primleri vazife gördükleri kurumlarınca ve seferberlik ve harp için silâh altına
alınanlardan vazifelerinin prime esas kazançları, rütbelerinin prime esas kazancından fazla olanların prime esas
kazançları arasındaki farkın primleri de, rütbelerinin prime esas kazancını ödeyen kamu idaresince kesilerek
Kuruma ödenir.
4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamına giren sigortalıların prime esas kazançlarının tespitinde
82 nci maddede belirtilen üst sınır aranmaz. 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamına giren
sigortalılardan, aylıksız izinli sayılmaksızın ve tabi olduğu personel kanunu ile ilgisi devam edecek sekilde yurt
dısına geçici ya da sürekli görevle gönderilenlerin prime esas kazancının hesabında; geçici görevle
gönderilenlerin bulundukları kadroya iliskin prime esas kazancı, yurt dısı kadrolarına atananların ise yurt dısına
atanma tarihi itibarıyla, atandıkları kadro ile atanmadan önceki yurt içi kadrosuna iliskin prime esas kazançtan
yüksek olanı esas alınır. Sürekli görevle atananların yurt dısı kadrolarına iliskin prime esas kazancın hesabında
dikkate alınacak ödeme unsurlarından, ilgili mevzuatı uyarınca söz konusu kadroya bağlı olarak belirleme
yapılmamıs ödeme unsur ve tutarlarını, kadrosunun bulunduğu kurum personelinin yararlanmakta olduğu ödeme
unsurlarıyla sınırlı olmak ve aynı veya benzer nitelikteki kadroya iliskin prime esas kazanca tabi ödemeleri
gözönünde bulundurmak suretiyle belirlemeye ilgili kamu idaresinin görüsü üzerine Kurum ve Maliye Bakanlığı
müstereken yetkilidir.
Vazife Malûllüğü
Madde 47- (Değisik: 17/4/2008-5754/27 md.)
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında
sigortalı olanlar için asağıdaki hallerde vazife malûllüğü hükümleri uygulanır. 25 inci maddede belirtilen
malûllük; sigortalıların vazifelerini yaptıkları sırada veya vazifeleri dısında idarelerince görevlendirildikleri
herhangi bir kamu idaresine ait baska isleri yaparken bu islerden veya kurumlarının menfaatini korumak
maksadıyla bir is yaparken ya da idarelerince sağlanan bir tasıtla ise gelisi ve isten dönüsü sırasında veya
isyerinde meydana gelen kazadan doğmus olursa, buna vazife malûllüğü ve bunlara uğrayanlara da vazife
malûlü denir.
Vazife malûllükleri;
a) Keyif verici içki ve her çesit maddeler kullanmaktan,
b) Kanun, tüzük ve emir dısında hareket etmis olmaktan,
c) Yasak fiilleri yapmaktan,
d) Đntihara tesebbüsten,
e) Her ne suretle olursa olsun kendisine veya baskalarına menfaat sağlama veya zarar verme amacından,
doğmus olursa bunlara uğrayanlar hakkında vazife malûllüğü hükümleri uygulanmaz.
Kamu idareleri vazife malûllüğüne sebep olan olayı, o yer yetkili kolluk kuvvetlerine veya kendi mevzuatına
göre yetkili mercilere derhal, Kuruma da en geç onbes is günü içinde bildirmekle yükümlüdür. Kuruma bildirim,
aynı süre içerisinde sigortalılar veya hak sahiplerince de yapılabilir. Vazife malûllüğüne sebep olan olaydan
kamu idarelerinin yetkili mercilerinin haberdar edilmemis olması hali dısında; ilgililerin bildirimi, kamu
idarelerinin bildirim sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.